Μια διαφορετική επανάληψη

Την περσινή χρονιά είχα Α΄ και παράλληλα δίδασκα Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή σε ένα τμήμα Ε΄. Όταν έχω Α΄ διαλέγω και ένα μάθημα σε μεγάλη τάξη, για να έχω την ευκαιρία να κάνω κάτι διαφορετικό. Κάποια στιγμή, λοιπόν, σκέφτηκα: «Γιατί να μην φτιάξουν μια μικρή αφήγηση για ένα φανταστικό δυστοπικό κράτος στο οποίο το καθεστώς ανατρέπεται και τελικά δημιουργείται ένα ουτοπικό κράτος;».

Μου άρεσε. Υπάρχουν τρεις βασικές έννοιες στην Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή: το πολίτευμα, οι τρεις εξουσίες, το κράτος. Για να δημιουργήσουν το αφήγημα, οι μαθητές έπρεπε να ασχοληθούν και με τις τρεις. Ταυτόχρονα, σε όλη τη διαδικασία έπρεπε να λαμβάνουν ποικίλες αποφάσεις, οπότε ήταν μια καλή ευκαιρία να ακολουθήσουν την πορεία λήψης αποφάσεων που προτείνει το σχολικό βιβλίο.

Προφανώς, η προσέγγιση ήταν επιφανειακή. Πόσο βαθιά να πας με παιδιά Ε΄ Δημοτικού; Πάρα ταύτα, καταφέραμε να ξαναθυμηθούμε ότι το κράτος απαρτίζεται από τρία στοιχεία — χώρα, λαό, εξουσία — και πως τώρα ήταν η ώρα να διαμορφώσουν και τα τρία από το μηδέν για να δώσουν υπόσταση στο φανταστικό τους κράτος. Για να φτιάξουν τη χώρα τούς είπα να φτιάξουν έναν φανταστικό χάρτη. Όχι για να εντάξουμε τις Καλές Τέχνες, αλλά για να καταλάβουν τι είναι τα σύνορα. Τίποτα δεν είναι αυτονόητο και εννοείται ότι κανείς δεν ήξερε πώς ορίζονται τα σύνορα.

Ονόμασαν το κράτος και τον λαό και συνειδητοποίησαν ότι τα κράτη και οι λαοί έχουν όνομα. Έπρεπε να δείτε την απορία στο βλέμμα τους όταν τους το ζήτησα... Δημιούργησαν και τη δυστοπική εξουσία. Τους δόθηκε έτσι η ευκαιρία να μάθουν τι σημαίνει η λέξη δυστοπία και, κυρίως, να αρχίσουν να κατανοούν τι είναι οι τρεις εξουσίες: η εκτελεστική, η νομοθετική, η δικαστική και πώς διαμορφώνονται σε ένα δυστοπικό κράτος. Και φυσικά η ίδια δουλειά πάλι από την αρχή για το ουτοπικό κράτος.

Σίγουρα ήταν μια καλή επανάληψη. Μα δεν υπάρχουν επικές διδασκαλίες· υπάρχουν διδασκαλίες που εθελοτυφλείς και διδασκαλίες που δεν εθελοτυφλείς. Και σε αυτήν τη διδασκαλία δεν πήγαν όλα καλά. Αυτό που φαίνεται να είναι πολύ δύσκολο να εφαρμοστεί είναι η διαδικασία λήψης αποφάσεων. Στο σχολικό βιβλίο της Ε΄ στη σελίδα 82 αναφέρεται μια λίστα οδηγιών που καλό είναι να ακολουθούν οι μαθητές όταν προσπαθούν να πάρουν μια απόφαση:

  • να διατυπώνουν τον στόχο, το επιθυμητό δηλαδή αποτέλεσμα,
  • να σκέφτονται και να προτείνουν εναλλακτικές λύσεις,
  • να τις αξιολογούν βάζοντας συγκεκριμένα κριτήρια,
  • να επιλέγουν την καταλληλότερη λύση για το συγκεκριμένο ζήτημα στη συγκεκριμένη χρονική περίοδο.

Δεν κατέστη δυνατόν τα παιδιά να αποφασίζουν χρησιμοποιώντας τη συγκεκριμένη λίστα. Ίσως να έπρεπε να έχει ήδη αυτοματοποιηθεί η διαδικασία μέσα από απλούστερες διαδικασίες· ίσως τελικά η λήψη αποφάσεων να είναι χαοτική και να μην οργανώνεται τόσο καθαρά· ίσως να έπρεπε να το προσέξω περισσότερο και να τα έχω πιέσει προς αυτήν την κατεύθυνση· ίσως και όλα μαζί... Βέβαια, κάποια στοιχεία εμφανίστηκαν. Για παράδειγμα μίλησαν για κριτήρια, προσπαθούσαν να βρουν εναλλακτικές ιδέες, αλλά ήταν ανοργάνωτες προσπάθειες.

Οι αδύναμοι μαθητές παραμένουν αδύναμοι. Πώς θα μπορούσε να είναι διαφορετικά; Το κουπί το τράβηξαν οι καλύτεροι. Σε τέτοιου είδους δοκιμασίες την επόμενη φορά θα πρέπει να παρεμβαίνω περισσότερο υποστηρικτικά, χωρίς βέβαια αυτή η υποστήριξη να είναι ορατή από τους πιο δυνατούς. Πώς όμως υποστηρίζεις τους αδύναμους, δίχως να το δουν οι πιο δυνατοί μαθητές, όταν δουλεύουν σε ομάδες;

Ποιος ξέρει; Το άφησα για την επόμενη φορά.

ΥΓ

Δεν είπα τίποτα για τις αφηγήσεις. Γράφτηκαν, αλλά η διδασκαλία του γραπτού λόγου είναι μια άλλη ιστορία.

Σχόλια