Σύμφωνα με την υπουργό, και όχι μόνο, το γεγονός ότι αρκετοί γονείς επιθυμούν να γράψουν τα παιδιά τους στα Πρότυπα, Πειραματικά και Ωνάσεια αποτελεί ψήφο εμπιστοσύνης για τα συγκεκριμένα σχολεία. Με άλλα λόγια το αυξημένο ενδιαφέρον των γονιών φανερώνει ότι η κυβερνητική πολιτική πέτυχε. Είναι όμως τόσο απλά τα πράγματα; Αρκεί το ενδιαφέρον των γονιών για να διαπιστώσεις αν ένας εκπαιδευτικός θεσμός είναι επιτυχημένος; Δεν απαιτείται επιστημονική έρευνα;
Θα ξεκινήσω την ανάλυσή μου με μία παραδοχή. Οι περισσότεροι γονείς δεν είναι ειδικοί σε θέματα εκπαίδευσης. Δε δραστηριοποιούνται επαγγελματικά στον συγκεκριμένο χώρο ούτε έχουν σχετικές σπουδές, δεν περιμένουμε να καθορίσουν την εκπαιδευτική πολιτική της χώρας ούτε λογοδοτούν για την ποιότητα του εκπαιδευτικού συστήματος. Επιπρόσθετα, είναι απίθανο οι γονείς να μελέτησαν ενδελεχώς την επιστημονική βιβλιογραφία και να κατέληξαν σε ένα ασφαλές συμπέρασμα για το αν τα συγκεκριμένα σχολεία αξίζουν ή όχι. Άρα, για ποιον λόγο θα πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπόψη μας τις προτιμήσεις τους, από τη στιγμή μάλιστα που δεν τις λαμβάνουμε υπόψη μας πουθενά αλλού;
Αν τώρα μελετήσεις την επιστημονική βιβλιογραφία θα διαπιστώσεις ότι παρόμοια σχολεία υπάρχουν σε αρκετές χώρες του κόσμου, π.χ. Grammar schools στην Αγγλία, Exams schools και Magnet schools στην Αμερική, Bicentenario schools και Emblematic schools στη Χιλή. Η επιστημονική όμως έρευνα δεν έχει καταλήξει κάπου όσον αφορά την αποτελεσματικότητά τους. Δε γνωρίζουμε δηλαδή με ασφάλεια αν προσφέρουν το κάτι παραπάνω ή όχι. Επομένως, δεν υπάρχει κανένας λόγος να είμαστε ενθουσιασμένοι με την ύπαρξή τους ούτε να θεωρούμε ότι η ίδρυσή τους αναβαθμίζει ή υποβαθμίζει την ελληνική εκπαίδευση. Δεν έχουμε ιδέα τι ακριβώς θα πετύχουν.
Ακόμα κι αν κάνω λάθος και η έρευνα έχει καταλήξει κάπου ή αν καταλήξει στο μέλλον, δε σημαίνει ότι αυτά τα συμπεράσματα θα ισχύουν και για την Ελλάδα. Αυτό θα συνέβαινε αν ήμασταν σίγουροι ότι τα σχολεία του εξωτερικού λειτουργούν με παρόμοιο τρόπο με τα αντίστοιχα δικά μας. Συνεπώς, πρέπει να γίνει επισταμένη επιστημονική έρευνα και στη χώρα μας για να δούμε τι ακριβώς συμβαίνει. Μόνο τότε θα είμαστε βέβαιοι για το ποια ακριβώς είναι τα αποτελέσματά τους στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Αν δηλαδή προσφέρουν το κάτι παραπάνω ή αν έχουν αυξημένες επιδόσεις στις πανελλήνιες εξετάσεις επειδή έχουν μαζέψει όλους τους καλούς μαθητές, με αποτέλεσμα να έχουν εξασφαλίσει άκοπα την υψηλή επίδοση. Γιατί, όπως κάθε εκπαιδευτικός ξέρει, αν έχεις μία τάξη γεμάτη καλούς μαθητές δεν κουράζεσαι και τόσο για να μάθουν. Καλό είναι μάλιστα σε αυτό το σημείο να συνυπολογίσουμε και το ενδεχόμενο αυτοί οι μαθητές να πηγαίνουν μαζικά φροντιστήριο για να περάσουν στο πανεπιστήμιο.
Αν τελικά φανεί από την επιστημονική έρευνα ότι τα παιδιά που πηγαίνουν στα συγκεκριμένα σχολεία ωφελούνται περισσότερο από τα παραδοσιακά, και πάλι δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι ο θεσμός πέτυχε. Μπορεί να σημαίνει ότι το κράτος έχει παραμελήσει πολύ τα παραδοσιακά σχολεία και για αυτόν ακριβώς τον λόγο υπάρχουν αυτές οι διαφορές. Η διαφορά δηλαδή στην επίδοση των μαθητών ανάμεσα στα δύο τύπους σχολείων δεν υποδηλώνει απαραίτητα καλή εκπαιδευτική πολιτική. Αν παραμελήσεις εντελώς τα υπόλοιπα σχολεία λογικό είναι να καταλήξεις στο συμπέρασμα ότι στα Πρότυπα, στα Πειραματικά και στα Ωνάσεια γίνεται πολύ καλή δουλειά.
Για μένα πάντως ακόμα πιο αξιοπερίεργος είναι ο ενθουσιασμός για τα Ωνάσεια. Είναι σχολεία τα οποία δεν έχουν λειτουργήσει ξανά, ως εκ τούτου δεν έχουμε ιδέα τι ακριβώς θα καταφέρουν. Ωστόσο, το μεγαλύτερο θέμα είναι άλλο: το υπέρογκο κόστος λειτουργίας. Φανταστείτε προς στιγμή ότι αυτά τα σχολεία πετυχαίνουν. Και τι ακριβώς θα κερδίσουμε με αυτό; Δεν μπορείς να γενικεύσεις τον τρόπο λειτουργίας τους. Δεν είναι δυνατόν όλα τα σχολεία της χώρας να λειτουργήσουν με τόσο μεγάλο κόστος. Υποχρεωτικά πρέπει να καταφύγουμε σε πολύ πιο φθηνές λύσεις —λ.χ. δείτε εδώ μερικές προτάσεις για την ανάπτυξη της ανάγνωσης— οι οποίες επικεντρώνονται στο να αλλάξουν τον τρόπο διδασκαλίας. Εκεί μπορεί να γίνουν πολλά με πολύ μικρότερο οικονομικό κόστος, τα οποία μπορούν να εφαρμοστούν παντού σε όλα τα σχολεία και να είμαστε σίγουροι ότι θα έχουν αποτέλεσμα. Αλλά αυτές οι αλλαγές δε φέρνουν πρωτοσέλιδα…
Ενδεικτική βιβλιογραφία για τους συγκεκριμένους τύπους σχολείου.
Allende González, C., & Valenzuela, J. P. (2024). Does Selective Secondary Schools Make a Difference? A Quasi-Experimental Study in Chilean Public Schools. International Journal of Educational Reform, 1-30. https://doi.org/10.1177/10567879241244764
Anderson, K., Gong, X., Hong, K., & Zhang, X. (2016). Do selective high schools improve student achievement? Effects of exam schools in China. China Economic Review, 40, 121–134. https://doi.org/10.1016/j.chieco.2016.06.002.
Angrist, J. D., Pathak, P. A., & Zarate, R. A. (2023). Choice and consequence: Assessing mismatch at chicago exam schools. Journal of Public Economics, 223, 104892.
Araya, P., & Dussaillant, F. (2019). Does attending a selective secondary school improve student performance? Evidence from the Bicentenario schools in Chile. School Effectiveness and School Improvement, 31(3), 426–444. https://doi.org/10.1080/09243453.2019.1697299
Betts, J. R., & Tang, Y. E. (2011). The effect of charter schools on student achievement: A meta-analysis of the literature. Center on Reinventing Public Education.
Brown, M., Skerritt, C., Roulston, S., Milliken, M., McNamara, G., & O'Hara, J. (2022). The Evolution of Academic Selection in Northern Ireland. In B. Walsh (Ed.), Education Policy in Ireland Since 1922 (pp. 371-399). Palgrave Macmillan. https://doi.org/10.1007/978-3-030-91775-3_122
Cantley, I. (2024). The philosophical limitations of educational assessment: Implications for academic selection. Palgrave Macmillan.
Capsada-Munsech, Q., & Boliver, V. (2024). Does grammar school attendance increase the likelihood of attending a prestigious UK university?. British Educational Research Journal, 50, 348–366. https://doi.org/10.1002/berj.3929
Department of Education (2024). Year 12 and Year 14 examination performance at post-primary schools in Northern Ireland 2022-23. Retrieved Ιούλιος 12, 2023, from https://www.education-ni.gov.uk/publications/year-12-and-year-14-examination-performance-post-primary-schools-northern-ireland-202223-revised
Gorard, S., & Siddiqui, N. (2018). Grammar schools in England: a new analysis of social segregation and academic outcomes. British Journal of Sociology of Education, 39(7), 909–924. https://doi.org/10.1080/01425692.2018.1443432
Lin, J., & Doncel Abad, D. (2023). “Parentocracy” is “mothercracy”: The mothers as key factor to the access to primary “key schools” in China. International Journal of Chinese Education, 12(3). https://doi.org/10.1177/2212585X231221825
Lu, B. (2020). How can we evaluate the effectiveness of grammar schools in England? A regression discontinuity approach. British Educational Research Journal, 46(2), 339-363.
Lu, B. (2023). Understanding the unsettled evidence of the effectiveness of selective education in the value-added approach. British Journal of Educational Studies, 71(2), 213-231.
Lucas, A., & Mbiti, I. (2014). Effects of school quality on student achievement: Discontinuity evidence from Kenya. American Economic Journal: Applied Economics, 6(3), 234–263. https://doi.org/10.1257/app.6.3.234
Manning, A., & Pischke, J.-S. (2006). Comprehensive versus selective schooling in England in Wales: What we know?. IZA Discussion Paper No. 2072.
Shuttleworth, I. & Daly, P. (2000). The pattern of performance at GCSE: Research paper SEL3.1. Department of Education for Northern Ireland. https://www. education-ni.gov.uk/sites/default/files/publications/de/gallagherandsmith-patternofperfatgcse.pdf
Smith-Woolley, E., Pingault, J. B., Selzam, S., Rimfeld, K., Krapohl, E., Von Stumm, S., Asbury, K. Dale, P. S., Young, T., Allen, R., Kovas, Y., & Plomin, R. (2018). Differences in exam performance between pupils attending selective and non-selective schools mirror the genetic differences between them. npj Science of Learning, 3(1), 1-7.
Visscher, A. J. (2001). Public school performance indicators: Problems and recommendations. Studies in Educational Evaluation, 27(3), 199-214.
Σχόλια