Γονείς εναντίον δασκάλων και το αντίστροφο

Χριστουγεννιάτικο τραπέζι. Απέναντί μου ο ξάδερφός μου, τραπεζικός υπάλληλος, μου αναλύει τη δική του παιδαγωγική θεωρία. Λανθασμένη, φυσικά. Μα πώς του το λες; Συχνά ως εκπαιδευτικοί ερχόμαστε αντιμέτωποι με τις άτυπες παιδαγωγικές θεωρίες των γονιών. Σχεδόν πάντα βρίσκονται σε διάσταση με τις επικρατούσες επιστημονικές παιδαγωγικές θεωρίες. Μπορούμε να τους αλλάξουμε γνώμη;

Δύσκολο. Όχι όμως κι ακατόρθωτο. Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Πώς κατασκευάζονται οι άτυπες θεωρίες; Σίγουρα, πηγάζουν από τις εμπειρίες που είχαν οι γονείς σαν μαθητές, τις επαφές τους με το σημερινό σχολείο και τις συζητήσεις τους με τους άλλους γονείς. Όλα αυτά οδηγούν στον σχηματισμό κάποιων απόψεων σχετικά με το ποιος είναι ο καλός μαθητής, ποιος ο κακός, πώς πρέπει να συμπεριφέρεται ο εκπαιδευτικός, πώς ο μαθητής κ.τ.λ.

Παράλληλα, οι σύγχρονοι γονείς βρίσκονται αντιμέτωποι με μια εκπαιδευτική μεταβολή. Ο τρόπος διδασκαλίας αλλάζει. Οι ίδιοι έχουν γνωρίσει τη δασκαλοκεντρική διδασκαλία. Αυτή ξέρουν και αυτή εκτιμούν. Γι’ αυτούς γνώση είναι η ταχύτητα της εκτέλεσης της διαίρεσης, η πρακτική αριθμητική, η γραμματική, η ορθογραφία, οι χρονολογίες... Αγνοούν ή υποτιμούν σύγχρονους όρους όπως μεταγνώση (δεν την αναγνωρίζει ούτε ο ορθογράφος του Word), κριτική σκέψη, δημιουργική σκέψη, συνεργασία, κίνητρα μαθητών, ενδιαφέροντα μαθητών, γνωστική σύγκρουση, προϋπάρχουσα γνώση, επικοινωνιακό πλαίσιο, κειμενοκεντρική διδασκαλία, αλλά και σύγχρονα αιτήματα της Παιδαγωγικής Επιστήμης.

Επιπλέον, υπεύθυνοι για την ύπαρξη αυτού του χάσματος είμαστε κι εμείς οι εκπαιδευτικοί. Πόσοι από μας διαβάζουν θεωρία; Λίγοι. Διαιωνίζουμε, έτσι, το παρωχημένο μοντέλο διδασκαλίας που βιώσαμε και οι ίδιοι σαν παιδιά, ενισχύουμε τις εσφαλμένες αντιλήψεις των γονιών, με αποτέλεσμα να αυξάνουμε τα προβλήματα σ’ όσους πειραματίζονται με τις σύγχρονες παιδαγωγικές θεωρίες.

Βεβαίως, αυτό δε σημαίνει πως θα κάτσουμε με σταυρωμένα τα χέρια. Θυμάμαι στην Κοινωνική Ψυχολογία τις έρευνες του Serge Moscovici πάνω στην κοινωνική αλλαγή και στις μειονότητες. Εκεί ο ερευνητής τόνιζε πως για να επηρεάσει η μειοψηφία την πλειοψηφία πρέπει πάνω απ’ όλα να επιμείνει, να διατηρήσει, παρ’ όλες τις πιέσεις, την άποψή της, τη διαφορετικότητά της. Επομένως το πρώτο βήμα, αν και χρονοβόρο, είναι απλό: Δουλεύουμε όπως κρίνουμε εμείς, αιτιολογούμε επαρκώς τις θέσεις μας, δεν ενδίδουμε στις πιέσεις και τους αφήνουμε να λένε ό,τι θέλουν. Αφού δεν μπορούν να μας κάνουν τίποτα, τι μας ενδιαφέρει;

Από την άλλη, ζηλεύω τις Φυσικές Επιστήμες. Θεωρείται δεδομένο στον χώρο τους η ύπαρξη εκλαϊκευμένων βιβλίων. Γιατί να μην υπάρχουν και σε μας; Αν το καλοσκεφτούμε, είμαστε και εμείς επιστήμονες, άρα κάτοχοι ενός συνόλου γνώσεων δύσκολα κατανοητών από τον αμύητο. Επομένως, τα εκλαϊκευμένα βιβλία θα μπορούσαν να βοηθήσουν στη διάχυση αυτών των γνώσεων στο ευρύ κοινό.

Βέβαια, εκλαϊκευμένο βιβλίο παιδαγωγικών επιστημών δε θα δω μέχρι να πεθάνω. Και επειδή σκοπεύω να ζήσω πολλά χρόνια, κάτι άλλο πρέπει να κάνουμε. Μια πρόχειρη λύση που μου έρχεται στο μυαλό είναι τα ιστολόγια. Δειλά δειλά εμφανίζεται μια μορφή επικοινωνίας στην μπλογκόσφαιρα μεταξύ γονιών και εκπαιδευτικών. Ίσως στο μέλλον αυτή η γνώση να μπορέσει να απλωθεί στην κοινωνία μέσω του διαδικτύου. Μέχρι τότε υπομονή και καμιά μα καμιά υποχώρηση στις πιέσεις.