Ένα ειδικό σχολείο μπορεί να είναι καλό σχολείο; Ένα ειδικό σχολείο στο οποίο όλοι οι εκπαιδευτικοί του είναι διδάκτορες, πολυμαθείς, πολύγλωσσοι, παθιασμένοι με τη δουλειά τους είναι καλό σχολείο; Αν οι ίδιοι εκπαιδευτικοί δούλευαν σε σχολείο γεμάτο τσιγγανάκια, αλλοδαπά παιδιά ή σε ένα σχολείο της μουσουλμανικής μειονότητας στη Θράκη θα το χαρακτηρίζαμε καλό σχολείο; Ή μήπως είναι σχολεία προς αποϕυγή;
Συχνά με προβληματίζει η ευρύτατα διαδεδομένη αντίληψη, τόσο στην κοινωνία όσο και στον εκπαιδευτικό χώρο, να αξιολογούνται τα σχολεία με βάση την επίδοση των μαθητών. Είναι σωστό το συγκεκριμένο κριτήριο; Θυμάμαι όταν ήμουν μαθητής η παραπάνω άποψη ήταν αυτονόητη· καλό σχολείο σήμαινε υψηλές επιδόσεις. Δεν μπορούσα να σκεϕτώ κάτι διαϕορετικό. Βέβαια, δεν μπορούσα να σκεϕτώ κι ερωτήσεις σαν τις παραπάνω.
Σήμερα έχω αλλάξει άποψη. Θεωρώ καλό σχολείο τον οργανισμό που δουλεύει στο μέγιστο δυνατό βαθμό για να πετύχει τους στόχους του, αξιοποιώντας τα τελευταία ερευνητικά δεδομένα της Παιδαγωγικής επιστήμης, ενώ, ταυτόχρονα, στέκεται κριτικά απέναντί τους, ερευνά κι επιχειρεί να ανακαλύψει νέους τρόπους να γίνει καλύτερο. Ορίζεται δηλαδή όχι από τα μαθησιακά αποτελέσματα, αλλά από τον τρόπο εργασίας των επαγγελματιών που δουλεύουν σε αυτό. Το ξέρω ότι πολλοί θα διαϕωνήσουν, αγνοούν όμως επιστημονικά δεδομένα που αγνοούσα κι εγώ όταν ήμουν μαθητής. Λογικό είναι τα παιδιά των μορϕωμένων να τα πηγαίνουν σε γενικές γραμμές καλύτερα από τα παιδιά ανθρώπων που έχουν τελειώσει το Δημοτικό. Λογικό είναι τα παιδιά των ϕτωχών να δυσκολεύονται στο σχολείο, λογικό είναι οι μετανάστες να μη μαθαίνουν τα ελληνικά τόσο καλά όσο εμείς, λογικό είναι όπου υπάρχουν τσιγγάνοι ο μέσος όρος της τάξης να κατεβαίνει όσο καλοί και να είναι οι άλλοι μαθητές, λογικό είναι τα παιδιά με ειδικές μαθησιακές ανάγκες να δυσκολεύονται περισσότερο. Δεν είναι όμως λογικό να χαρακτηρίζεται ένα σχολείο καλό επειδή δεν έχει μαθητές τσιγγάνους, μετανάστες, ϕτωχούς ή μαθητές με ειδικές μαθησιακές ανάγκες. Και αυτό επειδή τα παιδιά στο συγκεκριμένο σχολείο θα έχουν υψηλές επιδόσεις όχι εξαιτίας του σχολείου, αλλά εξαιτίας εξωσχολικών παραγόντων. Όπως δεν είναι λογικό ανθρώπων που δουλεύουν σκληρά, ερευνούν, πρωτοπορούν το σχολείο τους να θάβεται, επειδή έχει μαθητές τσιγγάνους, μετανάστες, ϕτωχούς ή μαθητές με ειδικές μαθησιακές ανάγκες, επειδή οι ίδιοι έχουν βαλθεί να ξεπεράσουν ψηλότερα εμπόδια.
Συχνά με προβληματίζει η ευρύτατα διαδεδομένη αντίληψη, τόσο στην κοινωνία όσο και στον εκπαιδευτικό χώρο, να αξιολογούνται τα σχολεία με βάση την επίδοση των μαθητών. Είναι σωστό το συγκεκριμένο κριτήριο; Θυμάμαι όταν ήμουν μαθητής η παραπάνω άποψη ήταν αυτονόητη· καλό σχολείο σήμαινε υψηλές επιδόσεις. Δεν μπορούσα να σκεϕτώ κάτι διαϕορετικό. Βέβαια, δεν μπορούσα να σκεϕτώ κι ερωτήσεις σαν τις παραπάνω.
Σήμερα έχω αλλάξει άποψη. Θεωρώ καλό σχολείο τον οργανισμό που δουλεύει στο μέγιστο δυνατό βαθμό για να πετύχει τους στόχους του, αξιοποιώντας τα τελευταία ερευνητικά δεδομένα της Παιδαγωγικής επιστήμης, ενώ, ταυτόχρονα, στέκεται κριτικά απέναντί τους, ερευνά κι επιχειρεί να ανακαλύψει νέους τρόπους να γίνει καλύτερο. Ορίζεται δηλαδή όχι από τα μαθησιακά αποτελέσματα, αλλά από τον τρόπο εργασίας των επαγγελματιών που δουλεύουν σε αυτό. Το ξέρω ότι πολλοί θα διαϕωνήσουν, αγνοούν όμως επιστημονικά δεδομένα που αγνοούσα κι εγώ όταν ήμουν μαθητής. Λογικό είναι τα παιδιά των μορϕωμένων να τα πηγαίνουν σε γενικές γραμμές καλύτερα από τα παιδιά ανθρώπων που έχουν τελειώσει το Δημοτικό. Λογικό είναι τα παιδιά των ϕτωχών να δυσκολεύονται στο σχολείο, λογικό είναι οι μετανάστες να μη μαθαίνουν τα ελληνικά τόσο καλά όσο εμείς, λογικό είναι όπου υπάρχουν τσιγγάνοι ο μέσος όρος της τάξης να κατεβαίνει όσο καλοί και να είναι οι άλλοι μαθητές, λογικό είναι τα παιδιά με ειδικές μαθησιακές ανάγκες να δυσκολεύονται περισσότερο. Δεν είναι όμως λογικό να χαρακτηρίζεται ένα σχολείο καλό επειδή δεν έχει μαθητές τσιγγάνους, μετανάστες, ϕτωχούς ή μαθητές με ειδικές μαθησιακές ανάγκες. Και αυτό επειδή τα παιδιά στο συγκεκριμένο σχολείο θα έχουν υψηλές επιδόσεις όχι εξαιτίας του σχολείου, αλλά εξαιτίας εξωσχολικών παραγόντων. Όπως δεν είναι λογικό ανθρώπων που δουλεύουν σκληρά, ερευνούν, πρωτοπορούν το σχολείο τους να θάβεται, επειδή έχει μαθητές τσιγγάνους, μετανάστες, ϕτωχούς ή μαθητές με ειδικές μαθησιακές ανάγκες, επειδή οι ίδιοι έχουν βαλθεί να ξεπεράσουν ψηλότερα εμπόδια.
Σχόλια
συμφωνώ και επαυξάνω απόλυτα με την άποψή σου, όντας για 18 έτη, από άποψη, δάσκαλος σε σχολειό με πάνω από 50% τσιγγανόπαιδες, στην Αγία Βαρβάρα.
Επιπλέον, φρονώ ότι η συνεργατική κουλτούρα της σχολικής κοινότητας αποτελεί μία ακόμη κρίσιμη παράμετρο στον προβληματισμό που θέτεις.
Με εκτίμηση
Ευθύμης Χατζηευσταθίου
(www.sykees8.blogspot.gr)
Άλλο ζωντανό σχολείο, άλλο πεθαμένο σχολείο.
Άλλο υψηλές επιδόσεις, άλλο χαμηλές επιδόσεις.
Μπορεί να υπάρχει οποιοσδήποτε συνδυασμός από τα παραπάνω 4 πράγματα.
ζωντανό σχολείο με χαμηλές επιδόσεις, ή πεθαμένο σχολείο με υψηλές επιδόσεις, ή πεθαμένο σχολείο με χαμηλές επιδόσεις, ή ζωντανό σχολείο με υψηλές επιδόσεις.