Ό,τι αναφέρω παρακάτω είναι κλεμμένο από αυτήν την ανάρτηση. Προφανώς υπάρχουν κι άλλες αποτελεσματικές τεχνικές, αλλά εγώ θα αναφερθώ μόνο στις συγκεκριμένες. Αν και κλεμμένο το κείμενο δεν είναι πιστή μετάφραση. Έχει τη δική μου πινελιά. Οι συγκεκριμένες πρακτικές έχουν το πλεονέκτημα ότι δεν απαιτούν χρήματα από τον κρατικό προϋπολογισμό και ότι εφαρμόζονται σε όλα τα μαθήματα. Έχουν το μειονέκτημα ότι είναι αθόρυβες. Δε θα βγεις στα κανάλια ούτε θα βραβευτείς από κανέναν επειδή τις εφαρμόζεις. Δε θα σου πουν ότι καινοτόμησες. Δε θα αναγνωρίσει κανένας τον κόπο σου. Δε θα τις δεις σε καμιά εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Για την ακρίβεια, δε θα καταλάβει κανείς ότι τις χρησιμοποιείς...
1. Η πρώτη είναι απλή. Όταν ξεκινάς να διδάξεις κάτι καινούριο, λες στους μαθητές τι θες να διδάξεις, ποιοι είναι οι στόχοι, πώς μπορούν να τους πετύχουν. Διδάσκεις πρόσθεση κλασμάτων; Τους λες ότι θα μάθουν να προσθέτουν κλάσματα. Διδάσκεις τα επίθετα ο συνεχής-ής-ές; Τους λες ότι θα μάθουν να τα κλίνουν και να τα χρησιμοποιούν μέσα σε προτάσεις. Δεν είναι δύσκολο. Το δύσκολο είναι να συνηθίσεις να το κάνεις. Θέλει λίγη εξάσκηση, λίγο πείσμα και όλοι μπορούμε να τα καταφέρουμε.
2. Και η δεύτερη είναι απλή: συζητήσεις στην τάξη. Είτε γιατί πολλές φορές οι μαθητές μαθαίνουν καλύτερα από τους συμμαθητές τους είτε γιατί τα ίδια τα παιδιά συμμετέχοντας στον διάλογο εμπεδώνουν καλύτερα αυτό που ήδη ξέρουν είτε, τέλος, γιατί με αυτόν τον τρόπο ο εκπαιδευτικός ελέγχει τι γνωρίζουν τα παιδιά. Αυτονόητο είναι πως για να λειτουργήσει αυτή η πρακτική πρέπει οι μαθητές να μη φοβούνται πως θα κάνουν λάθος. Δεν είναι κι εύκολο, αξίζει όμως να προσπαθήσουμε για να το πετύχουμε. Και φυσικά πρέπει να έχουμε διαρκώς τον νου μας γι' αυτούς που κρύβονται. Αυτοί κι αν είναι δύσκολοι να μπουν στη συζήτηση...
3. Ανατροφοδότηση. Η ανατροφοδότηση έχει 2 πτυχές: από τον εκπαιδευτικό προς τον μαθητή και το αντίστροφο. Ο μαθητής πρέπει όσο το δυνατόν πιο συχνά να μαθαίνει την πρόοδό του. Δεν εννοώ να ακούει ένα απλό «Μπράβο!» ή ένα «Πολύ καλά!». Η ανατροφοδότηση πρέπει να είναι συγκεκριμένη. Λ.χ., στην προπαίδεια: «Έχει μείνει μόνο η προπαίδεια του 8 να μάθεις. Από ό,τι έχω δει σε δυσκολεύει το 7Χ8 και το 8Χ8. Μπορείς να τα επαναλάβεις στο σπίτι σου πολλές φορές μέχρι να τα μάθεις. Υπομονή θέλει και θα τα καταφέρεις!». Εξίσου σημαντικό είναι να υπάρχει το κατάλληλο κλίμα στην τάξη, ώστε ο μαθητής να νιώθει άνετα να ανατροφοδοτήσει τον εκπαιδευτικό. Μπορούμε να αντλήσουμε πολύτιμες πληροφορίες με αυτήν την πολύ απλή μέθοδο. Το μόνο που απαιτείται είναι να μας εμπιστεύεται ο μαθητής.
4. Διαμορφωτική αξιολόγηση. Αν διάλεγα να χρησιμοποιήσω μόνο μια πρακτική θα διάλεγα αυτή. Πιθανότατα η καλύτερη πρακτική κι από τις πέντε. Για να μπορείς να ανατροφοδοτήσεις σωστά τους μαθητές πρέπει να ελέγχεις διαρκώς με ποικίλους τρόπους τι ξέρουν. Οι δυσκολίες είναι δύο: χρειάζεται από την μια μεγάλη εφευρετικότητα από τον εκπαιδευτικό για να δημιουργεί νέους τρόπους αξιολόγησης κι από την άλλη δεν είναι και το πιο εύκολο πράγμα να ψάχνεις τα λάθη σου. Οι αναστολές είναι πολλές και πολλές φορές πρέπει να παλέψεις σκληρά για να τα παραδεχτείς και να μην ρίξεις τις ευθύνες σε γονείς και παιδιά.
5. Μεταγνώση. Αυτό κι αν είναι σημαντικό... Να μάθει ο μαθητής να στοχάζεται πάνω σε ό,τι κάνει, να σχεδιάζει, να οργανώνει, να παρακολουθεί τις ενέργειές του και τις σκέψεις του. Είναι κάτι που διδάσκεται, άσχετα αν συνήθως στο ελληνικό σχολείο αγνοείται η έννοια.
Σχόλια
Μπράβο στο άρθρο σου φίλε και συνάδελφε, αλλά δυστυχώς η εκπαίδευση των παιδιών στην Ελλάδα σταματάει στην ΣΤ' Δημοτικού. Μετά... ξέρεις τώρα... αρχίζει η αποστήθιση, η φωτοτυπία και ο καταιγισμός πληροφοριών μέσω ενός μονολόγου που τα κάνει να κοιμούνται. Διδάσκω 32 χρόνια και από αυτά 26 σε ΣΤ' Δημοτικού. Δε νομίζω να κάνω τόσο λάθος πια...
Νικόλας Φραγκιάς