Γονείς εναντίον δασκάλων και το αντίστροφο

Χριστουγεννιάτικο τραπέζι. Απέναντί μου ο ξάδερφός μου, τραπεζικός υπάλληλος, μου αναλύει τη δική του παιδαγωγική θεωρία. Λανθασμένη, φυσικά. Μα πώς του το λες; Συχνά ως εκπαιδευτικοί ερχόμαστε αντιμέτωποι με τις άτυπες παιδαγωγικές θεωρίες των γονιών. Σχεδόν πάντα βρίσκονται σε διάσταση με τις επικρατούσες επιστημονικές παιδαγωγικές θεωρίες. Μπορούμε να τους αλλάξουμε γνώμη;

Δύσκολο. Όχι όμως κι ακατόρθωτο. Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Πώς κατασκευάζονται οι άτυπες θεωρίες; Σίγουρα, πηγάζουν από τις εμπειρίες που είχαν οι γονείς σαν μαθητές, τις επαφές τους με το σημερινό σχολείο και τις συζητήσεις τους με τους άλλους γονείς. Όλα αυτά οδηγούν στον σχηματισμό κάποιων απόψεων σχετικά με το ποιος είναι ο καλός μαθητής, ποιος ο κακός, πώς πρέπει να συμπεριφέρεται ο εκπαιδευτικός, πώς ο μαθητής κ.τ.λ.

Παράλληλα, οι σύγχρονοι γονείς βρίσκονται αντιμέτωποι με μια εκπαιδευτική μεταβολή. Ο τρόπος διδασκαλίας αλλάζει. Οι ίδιοι έχουν γνωρίσει τη δασκαλοκεντρική διδασκαλία. Αυτή ξέρουν και αυτή εκτιμούν. Γι’ αυτούς γνώση είναι η ταχύτητα της εκτέλεσης της διαίρεσης, η πρακτική αριθμητική, η γραμματική, η ορθογραφία, οι χρονολογίες... Αγνοούν ή υποτιμούν σύγχρονους όρους όπως μεταγνώση (δεν την αναγνωρίζει ούτε ο ορθογράφος του Word), κριτική σκέψη, δημιουργική σκέψη, συνεργασία, κίνητρα μαθητών, ενδιαφέροντα μαθητών, γνωστική σύγκρουση, προϋπάρχουσα γνώση, επικοινωνιακό πλαίσιο, κειμενοκεντρική διδασκαλία, αλλά και σύγχρονα αιτήματα της Παιδαγωγικής Επιστήμης.

Επιπλέον, υπεύθυνοι για την ύπαρξη αυτού του χάσματος είμαστε κι εμείς οι εκπαιδευτικοί. Πόσοι από μας διαβάζουν θεωρία; Λίγοι. Διαιωνίζουμε, έτσι, το παρωχημένο μοντέλο διδασκαλίας που βιώσαμε και οι ίδιοι σαν παιδιά, ενισχύουμε τις εσφαλμένες αντιλήψεις των γονιών, με αποτέλεσμα να αυξάνουμε τα προβλήματα σ’ όσους πειραματίζονται με τις σύγχρονες παιδαγωγικές θεωρίες.

Βεβαίως, αυτό δε σημαίνει πως θα κάτσουμε με σταυρωμένα τα χέρια. Θυμάμαι στην Κοινωνική Ψυχολογία τις έρευνες του Serge Moscovici πάνω στην κοινωνική αλλαγή και στις μειονότητες. Εκεί ο ερευνητής τόνιζε πως για να επηρεάσει η μειοψηφία την πλειοψηφία πρέπει πάνω απ’ όλα να επιμείνει, να διατηρήσει, παρ’ όλες τις πιέσεις, την άποψή της, τη διαφορετικότητά της. Επομένως το πρώτο βήμα, αν και χρονοβόρο, είναι απλό: Δουλεύουμε όπως κρίνουμε εμείς, αιτιολογούμε επαρκώς τις θέσεις μας, δεν ενδίδουμε στις πιέσεις και τους αφήνουμε να λένε ό,τι θέλουν. Αφού δεν μπορούν να μας κάνουν τίποτα, τι μας ενδιαφέρει;

Από την άλλη, ζηλεύω τις Φυσικές Επιστήμες. Θεωρείται δεδομένο στον χώρο τους η ύπαρξη εκλαϊκευμένων βιβλίων. Γιατί να μην υπάρχουν και σε μας; Αν το καλοσκεφτούμε, είμαστε και εμείς επιστήμονες, άρα κάτοχοι ενός συνόλου γνώσεων δύσκολα κατανοητών από τον αμύητο. Επομένως, τα εκλαϊκευμένα βιβλία θα μπορούσαν να βοηθήσουν στη διάχυση αυτών των γνώσεων στο ευρύ κοινό.

Βέβαια, εκλαϊκευμένο βιβλίο παιδαγωγικών επιστημών δε θα δω μέχρι να πεθάνω. Και επειδή σκοπεύω να ζήσω πολλά χρόνια, κάτι άλλο πρέπει να κάνουμε. Μια πρόχειρη λύση που μου έρχεται στο μυαλό είναι τα ιστολόγια. Δειλά δειλά εμφανίζεται μια μορφή επικοινωνίας στην μπλογκόσφαιρα μεταξύ γονιών και εκπαιδευτικών. Ίσως στο μέλλον αυτή η γνώση να μπορέσει να απλωθεί στην κοινωνία μέσω του διαδικτύου. Μέχρι τότε υπομονή και καμιά μα καμιά υποχώρηση στις πιέσεις.

Σχόλια

Ο χρήστης Θανασης Ξ. είπε…
Οδυσσεα Καλή Χρονιά να ευχηθώ πριν από κάθε τι άλλο..

Η σημερινή σου ανάρτηση ήταν για μένα αποκαλυπτική. Ώς γονιός κι εγώ, ως μη-εκπαιδευτικός, αναγνωρίζω σ' αυτό που περιγράφεις και τον εαυτό μου.
Δίκιο έχεις πως εμείς οι 'απ' έξω' έχουμε μια γνώμη ασφαλώς τουλάχιστον 'εμπειρική' περί τα 'παιδαγωγικά', που μ' αυτήν κρίνουμε και πολλές φορές απαξιώνουμε τους δασκάλους στη συνείδησή μας.
Το πρόβλημα ασφαλώς καθόλου δεν είναι η ύπαρξη ή μη 'εκλαϊκευμένων' παιδαγωγικών βιβλίων, που άλλωστε ποιοί θα τα διαβάσουν, πόσοι, κλπ.
Το πρόβλημα, θαρρώ, (που κι εγώ ο ίδιος το έχω, να πω και την αλήθεια) είναι πως η 'παιδεία' σαν σύστημα, σαν δομή, σαν δημόσιο αγαθό έχει η ίδια απωλέσει το κύρος της. Δεν μπαίνει κανείς σήμερα στο Σχολείο νοιώθοντας 'σεβασμό'. Αν συνέβαινε έτσι, τότε θα ένοιωθε και δέος μπροστά στον δάσκαλο, στον καθηγητή. Θα ένοιωθε πως κάτι άλλο συμβαίνει εκεί μέσα, κάτι το οποίο δεν θα μπορούσε να διαταράξει, να αμφισβητήσει.
Τώρα αυτό έχει χαθεί, επομένως αναδύεται η ημιμάθειά μας -εμάς των γονέων- η 'μαγκιά' μας 'αυτός δεν ξέρει την τύφλα του' κλπ κλπ.
Απ' τη μεριά σου κι εσύ αναγνωρίζεις πως δεν φταίνε μόνο οι 'γονείς' για την κατάσταση. Φταίνε πολλές φορές και οι 'δάσκαλοι' με τη στάση τους. Με τη δική τους 'ημιμάθεια'.

Δεν ξέρω τη λύση. Ας είναι και μέσα απ' τα blogs. Δεν ξέρω. Τα 'χουμε κάνει μαντάρα...
Ο χρήστης Γιάννης Μιχαηλίδης είπε…
Καλή χρονιά, Θανάση.

Σίγουρα, πρόκειται για ένα πολύπλοκο και ουσιαστικά μη επιλύσιμο πρόβλημα. Σίγουρα, φταίει και η έλλειψη σεβασμού της ελληνικής κοινωνίας στην κουλτούρα και στην πνευματική καλλιέργεια.

Δεν προσπαθώ όμως να ρίξω την ευθύνη στους γονείς. Απλώς υποστηρίζω πως όπως εγώ, ο αδαής, δεν μπορώ να κρίνω έναν γιατρό, έναν συμβολαιογράφο ή έναν δικαστή, έτσι δεν μπορεί να κριθεί και ένας εκπαιδευτικός από έναν άσχετο με τα παιδαγωγικά. Γνωρίζω γονείς που αποθεώνουν δασκάλους που εγώ και η γυναίκα μου κάνουμε τον σταυρό μας να μην πάρουν ποτέ τα παιδιά μας.
Ο χρήστης Vasilis Simeonidis είπε…
Καλή χρονιά!

Εκείνο που με εξιτάρει περισσότερο είναι όταν οι γονείς ζητούν από το σχολείο και τους δασκάλους ό,τι δε μπορούν οι ίδιοι να προσφέρουν στα παιδιά τους...

Πού είναι το παράξενο; Οι γονείς αυτοί είναι οι ίδιοι δάσκαλοι! (Μου έτυχε σε δυο διαφορετικές περιπτώσεις – συζητήσεις αυτές τις μέρες. Αυτό αναπροσαρμόζει τον τίτλο του ποστ!
Ο χρήστης Γιάννης Μιχαηλίδης είπε…
Καλή χρονιά, Βασίλη.

Νομίζω πως θα είχε ενδιαφέρον να γράψεις τι ακριβώς ζήτησαν.
Ο χρήστης Vasilis Simeonidis είπε…
Τί ζήτησαν;

...τη συνεχή φροντίδα και ενασχόληση, τη συνεχή όρεξη και ηρεμία, το συνεχές ενδιαφέρον
και όλα αυτά με την προϋπόθεση να είναι τόσο καλοί δάσκαλοι όσο κρίνουν οι ίδιοι (για τον εαυτό τους) ότι είναι (καλοί δάσκαλοι) για τα άλλα παιδιά...
Ο χρήστης Γιάννης Μιχαηλίδης είπε…
Μοναχοπαίδι έχουν; Αυτό ίσως να εξηγούσε τη συμπεριφορά τους.

Κατά τ' άλλα το λαϊκό σουξέ "Ας τη να λέει..." το θυμάσαι; Βοηθάει πολύ σ' αυτές τις καταστάσεις.
Ο χρήστης Ανώνυμος είπε…
Αγαπητέ Οδυσσέα, Καλή χρονιά.
Πολύ ενδιαφέρον το ποστ. Δεν θα διαφωνίσω, αλλά ως γονιός, θα ήθελα να τονίσω ότι και εμείς μερικές φορές είμαστε σε σύγχιση. Υπάρχουν δάσκαλοι που ακολουθούν το καινούργιο παιδαγωγικό σύστημα. Υπάρχουν άλλοι που το απορρίπτουν και συνεχίζουν να διδάσκουν με τον κλασικό τρόπο. Ακόμη και εντός του ίδιου σχολείου υπάρχει περίπτωση να μην υπάρχει συνέχεια και συνέπεια όταν το παιδί αλλάζει δάσκαλο.

Συμφωνώ ότι ως γονιός μπορεί να μην κατέχω τα παιδαγωγικά, ειδικά την καινούργια προσέγγιση (αν και μερικοί γονείς το ψάχνουμε λίγο περισσότερο ή τουλάχιστον αναγνωρίζουμε μέχρι που μπορούμε να σχολιάσουμε/κρίνουμε τον δάσκαλο), αλλά θα συμφωνήσω με τον Οδυσσέα ότι είναι και θέμα εμπιστοσύνης και σεβασμού του γονιού προς το σχολείο και τον εκπαιδευτικό. Και δυστυχώς υπάρχουν εκπαιδευτικού που δεν βοηθούν προς αυτό. Π.χ. από προσωπική μου εμπειρία, εκπαιδευτικός β'δημοτικού που θεωρούσε ότι ο ρόλος του εκπαιδευτικού είναι απλά να διδάσκει και όχι να διαπαιδαγωγεί, και είχε ήδη βάλει την ταμπέλα του ανάγωγου παιδιού που δεν έχει περιθώρια βελτίωσης σε μερικά 7χρονα παιδιά. Εντός του ίδιου σχολείου, άλλος δάσκαλος μου ανέπτυσσε την (για μένα) σωστή επιστημονική προσέγγιση που ήταν πλήρως αντίθετη με την παραπάνω...

Άρα ως γονιός, χρειάζομαι ο εκπαιδευτικός να με πείσει για την δική του γνώση και εμπειρία. Δυστυχώς δεν μπορώ να τον/την εμπιστευτώ αυτόματα. Το οφείλω στο παιδί μου.

Από την άλλη σαφώς αναγνωρίζω τον κίνδυνο όταν ο γονιός θεωρεί ότι γνωρίζει και μπορεί να κρίνει και να κατακρίνει έναν εκπαιδευτικό. Και κυρίως αν η έλλειψη εμπιστοσύνης προς τον δάσκαλο περαστεί και στο παιδί (πράγμα που θεωρώ ανεπίτρεπτο) που θα δυσκολέψει εξαιρετικά τόσο το έργο του εκπαιδευτικού όσο και την αντίληψη του παιδιού και την οριοθέτησή του μέσα στην κοινωνία του σχολείου.

Ίσως η ενημέρωση να μπορεί να βοηθήσει. Η ενημέρωση και επικοινωνία του εκπαιδευτικού προς τους γονείς για να αναπτυχθεί σχέση εμπιστοσύνης και να υπάρξει κατανόηση του τρόπου προσέγγισης.

Αλλά και στο να πεισθούν οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί και να κατανοήσουν την Παιδαγωγική επιστήμη όπως εσείς την αντιλαμβάνεστε.
Η εμπειρία δείχνει ότι υπάρχει χάσμα και ανάμεσα στους εκπαιδευτικούς και όπως αναφέρατε, και σεις ακόμη θα θέλατε να μην έχουν τα παιδιά σας κάποιους δασκάλους που άλλοι γονείς αποθεώνουν. Μήπως μέρος της λύσης είναι και τον να υπάρξει μεγαλύτερη συνέπεια και σε αυτό το επίπεδο ? Πώς ? Δεν το γνωρίζω. Είναι σαφώς πολύπλοκο το θέμα.

Ευχαριστώ για την φιλοξενία.

Μάριος Σ.
Ο χρήστης Γιάννης Μιχαηλίδης είπε…
Γεια σου Μάριε.

Ο σεβασμός κερδίζετε και δεν είναι δεδομένος. Πολλές φορές νιώθω ότι πουλάω κάποιο προϊόν και πρέπει να πείσω τους πελάτες. Δεν είναι κακό. Οι γονείς είναι άνθρωποι και πρέπει να τους σέβομαι κι εγώ. Επομένως, οφείλω να τους πείσω και όχι να απαιτώ την άνευ όρων αποδοχή μου από μέρους τους.

Όλα τα προβλήματα που αναφέρεις δυστυχώς υπάρχουν και θα υπάρχουν για πολύ καιρό ακόμα. Δεν επιλύονται εύκολα. Πάντως και μια τέτοιας μορφής επικοινωνία βοηθάει.

Ας μην είμαστε, όμως, απαισιόδοξοι. Οι εκπαιδευτικοί που έχουμε σήμερα είναι πολύ καλύτεροι από τις προηγούμενες γενιές.
Ο χρήστης Vasilis Simeonidis είπε…
Συμφωνώ απόλυτα με την άποψη το Μάριου και την υιοθετώ -όσο κιαν ζορίζομαι πολλές φορές- ως γονιός:

Και κυρίως αν η έλλειψη εμπιστοσύνης προς τον δάσκαλο περαστεί και στο παιδί (πράγμα που θεωρώ ανεπίτρεπτο) που θα δυσκολέψει εξαιρετικά τόσο το έργο του εκπαιδευτικού όσο και την αντίληψη του παιδιού και την οριοθέτησή του μέσα στην κοινωνία του σχολείου.

Το παιδί μπορεί να κρίνει μόνο του και αυτή η κρίση του είναι αποδεκτή ως ικανότητα και ζητούμενο ως έκφραση.

Αν αυτή είναι η αφετηρία του γονιού τότε όλα θα γίνουν καλύτερα.
Ο χρήστης Γιάννης Μιχαηλίδης είπε…
Βέβαια, Βασίλη, υπάρχει μια παγίδα σ' αυτήν την τοποθέτηση. Δεν είναι δυνατόν το παιδί να δέχεται τα πάντα. Υπάρχουν εκπαιδευτικοί που πρέπει να απολυθούν. Σ' αυτές τις περιπτώσεις τι κάνεις;
Ο χρήστης Vasilis Simeonidis είπε…
Όχι να απολυθούν Οδυσσέα. Αυτό είναι εργασιακό ζήτημα. Μην μπαίνουμε σε τέτοια λογική.
Να πάψουν να διδάσκουν ή να είναι σε επαφή με τους νέους ίσως. Εξάλλου τόσοι απασχολούνται σε γραφεία...
Αλλά ποιός θα το κρίνει και με τι κριτήρια;

(άλλο θέμα εκτός του θέματος αυτού του πόστ)
Ο χρήστης Γιάννης Μιχαηλίδης είπε…
Κριτήρια υπάρχουν. Αλλά αυτό είναι θέμα άλλης ανάρτησης.