Καλλιέργεια της κριτικής σκέψης στο σχολείο

Τι είναι κριτική σκέψη; Και το κυριότερο: πώς την καλλιεργούμε στο σχολείο; Αυτά τα ερωτήματα με απασχολούν συχνά πυκνά από τότε που πάτησα το πόδι μου στην τάξη. Όπως έχω γράψει και σε άλλη ανάρτηση, είναι επικίνδυνο μονοπάτι η καλλιέργεια της κριτικής σκέψης, μιας και μπορεί να υπάρξουν πολλές αντιδράσεις· αλλά αξίζει να διδάσκεις, αγνοώντας την;

Επομένως, πώς θα το καταφέρουμε; Προφανώς, πρέπει να τροποποιήσουμε τη διδασκαλία μας. Ειδικότερα, αντί να δίνουμε συνέχεια έμϕαση στην εκμάθηση εννοιών και δεξιοτήτων, οϕείλουμε να δώσουμε βάρος στην ανάπτυξη απόψεων. Αντί, δηλαδή, να μάθουν οι μαθητές πώς είναι η ζωή στην πόλη και πώς στο χωριό, γιατί να μην επιλέξουν πού θα ήθελαν να ζήσουν, στην πόλη ή στο χωριό; Αντί να μάθουν όλα τα γεγονότα του '21, γιατί να μην επιλέξουν ποιο γεγονός θεωρούν σημαντικότερο; Αντί να μάθουν άϕθονες πληροϕορίες για την Αθήνα και την Σπάρτη, γιατί να μην επιλέξουν σε ποια πόλη θα ήθελαν να ζήσουν; Αντί να μάθουν όλους τους δυνατούς τρόπους εξοικονόμησης ενέργειας, γιατί να μην προτείνουν τι θα άλλαζαν στο σπίτι τους;

Αν αλλάξουμε το ερώτημα στο οποίο στηρίζεται η διδασκαλία μας, αν το μετατρέψουμε σε ερώτημα που δεν έχει μια μόνο απάντηση, τότε θα δημιουργηθεί και η ανάγκη να μάθει ο μαθητής να σκέϕτεται· να μάθει ότι πρέπει να έχει τεκμηριωμένες απόψεις· να καλλιεργηθεί ο επιχειρηματολογικός λόγος, που στο Δημοτικό φυτοζωεί· να μάθει να συζητά και να σέβεται τις διαϕορετικές απόψεις, αφού θα έχει άϕθονο χρόνο στα σχολικά του χρόνια για να το κάνει.

Φυσικά, όλη αυτή η εργασία θα πετύχει αν συγκρατηθείς, αγαπητέ συνάδελϕε, και δεν επιχειρήσεις να υποδείξεις τη σωστή απάντηση. Αν αποδεχτείς ότι δεν υπάρχουν σωστές απαντήσεις, παρά μόνο τεκμηριωμένες απόψεις. Όσο δε πιο αντίθετες οι απόψεις τόσο το καλύτερο· ένας αυθεντικός διάλογος θα γεννηθεί. Κι εσύ θα κάτσεις παραπέρα και θα τον απολαύσεις...

Σχόλια

Ο χρήστης Ανώνυμος είπε…
"Ειδικότερα, αντί να δίνουμε συνέχεια έμϕαση στην εκμάθηση εννοιών και δεξιοτήτων, οϕείλουμε να δώσουμε βάρος στην ανάπτυξη απόψεων."

Κόλπο είναι, μη μασάς Δάσκαλε. Δε θέλουμε πολίτες χωρίς γνώσεις και δεξιότητες, οι οποίοι να μιλούν περί ανέμων και υδάτων, χωρίς να ξέρουν. Η γνώση μπορεί να είναι δύναμη και όφελος μεγάλο. Η άγνοια δεν μπορεί να είναι δύναμη, δεν μπορεί ποτέ των ποτών να είναι όφελος. Ενημερωμένοι πολίτες είναι οι πολίτες που ξέρουν, που έχουν πρόσβαση στη γνώση, που έχουν εκπαιδευτεί. Πολίτες με ΓΝΩΣΗ. Απόψεις χωρίς γνώση είναι ένα τίποτα.

"Αντί, δηλαδή, να μάθουν οι μαθητές πώς είναι η ζωή στην πόλη και πώς στο χωριό, γιατί να μην επιλέξουν πού θα ήθελαν να ζήσουν, στην πόλη ή στο χωριό;"

Αν ξέρουν οι μαθητές πώς είναι το Α και πώς είναι το Β, τότε εύκολα μπορούν να επιλέξουν αν προτιμούν το Α ή το Β.

"Αντί να μάθουν όλα τα γεγονότα του '21, γιατί να μην επιλέξουν ποιο γεγονός θεωρούν σημαντικότερο;"

Μα ποιός είπε να μην μάθουν οι μαθητές ποιό είναι σημαντικότερο;

Επειδή, όπως σε όλα τα επαγγέλματα, υπάρχουν κακοί δάσκαλοι (και δε έδιναν σημασία στην κριτική ικανότητα των μαθητών), βρήκανε τώρα αυτή τη καραμέλα για να μας πείσουν πως πρέπει οικειοθελώς και από μόνοι μας να υποβιβάσουμε την ποιότητα της εκπαίδευσης, βάζοντας τον σκοπό του σχολείου σε δεύτερη θέση (ο οποίος σκοπός είναι η μετάδοση γνώσεων)(γνώσρων επιστημονικών, κοινωνικών, κλπ) και βάζοντας όλα τα άλλα σε πρώτη θέση.
Αν είναι να μην πάει το παιδί μου σχολείο για να μάθει γράμματα, τότε γιατί να πάει;
Για να επιλέγει; Πώς θα επιλέξει; Παίζοντας λότο; Πώς θα επιλέξει αν δεν έχει γνώσεις;
Όσο πιο πολύ ενήμερος είναι για το πώς είναι το Α και πώς είναι το Β, τόσο πιο δική του θα είναι η επιλογή του μεταξύ του Α και του Β, κι όχι αποτέλεσμα τυχαιότητας ή έξωθεν επιρροής.
Ο χρήστης Γιάννης Μιχαηλίδης είπε…
Δεν είπα ότι δεν απαιτούνται γνώσεις. Αυτό το λες εσύ. Εννοούνται ότι απαιτούνται. Και μάλιστα πάρα πολλές.

"Μα ποιος είπε να μην μάθουν οι μαθητές ποιο είναι το σημαντικότερο;"

Μόνο από αυτό φαίνεται ότι δεν έχεις καταλάβει τι λέω. Και τέλος πάντων μην αναπαράγεις την κριτική του ΚΚΕ. Δεν ταιριάζει στην περίπτωσή μου. Επαναλαμβάνω: χωρίς άφθονες γνώσεις δεν μπορείς να κρίνεις. Αυτό δε σημαίνει ότι δεν πρέπει ποτέ κρίνεις τίποτα στο σχολείο! Άσε που έχει και την πλάκα του να βλέπεις τους μαθητές να συζητούν με πάθος...
Ο χρήστης Ανώνυμος είπε…
Δεν έχω την παραμικρή ιδέα τι λέει το ΚΚΕ. Δεν ανα-παράγω κανέναν. Λέω αυτό που πιστεύω, το οποίο έχει παραχθεί από μέσα μου, μετά από χρόνια προσωπικής παρατήρησης κι έρευνας. Αν τυχαίνει αυτό που προέκυψε από μέσα μου (μετά από ΠΟΛΛΕΣ εσωτερικές ζυμώσεις και πολλή επεξεργασία και κρίση) να συμπίπτει με απόψεις άλλων ανθρώπων, εγώ δε φταίω και δεν έχω καμία ευθύνη. Αν δεν συμφωνείς με την άποψή μου, μην την υποβιβάζεις επειδή μπορεί να τυχαίνει να συμπίπτει με απόψεις άλλων, πχ του ΚΚΕ, απόψεις για τις οποίες εγώ έχω πλήρη άγνοια.
Ο χρήστης Γιάννης Μιχαηλίδης είπε…
Πρώτον, σε ευχαριστώ που απάντησες. Συνήθως τα ανώνυμα σχόλια εμφανίζονται και εξαφανίζονται σαν κομήτες.

Δεύτερον δεν είναι υποβιβασμός η ταύτιση απόψεων με ευρύτερους ιδεολογικούς, κομματικούς, πολιτικούς σχηματισμούς.

Τρίτον, δεν έχεις απαντήσει στην ένστασή μου. Ελπίζω να το κάνεις. Και φυσικά δεν εννοώ να συμφωνήσεις μαζί μου. Διάβασε την τελευταία ανάρτησή μου και θα καταλάβεις τι εννοώ.