Τώρα τελευταία στα μαθηματικά και στις φυσικές επιστήμες ακούμε συνέχεια τον όρο «διερευνητική διδασκαλία». Τον συναντάμε και στα εργαστήρια δεξιοτήτων και στην επιμόρφωση Β1-Β2. Παρουσιάζεται ως σύγχρονος και αποτελεσματικός τρόπος διδασκαλίας. Είναι έτσι όμως ή απλώς χάνουμε την ώρα μας με μία ακόμα μόδα; Θα επιχειρήσω να απαντήσω σε αυτό το ερώτημα παρουσιάζοντας τρεις διαφορετικές έρευνες σε τρεις διαφορετικές αναρτήσεις.
Στην πρώτη έρευνα αξιοποιήθηκαν τα αποτελέσματα του διαγωνισμού Πίζα του 2015. Στον διαγωνισμό Πίζα οι μαθητές, εκτός από τα θέματα των τριών μαθημάτων, απαντούν και σε ένα ερωτηματολόγιο. Με αυτόν τον τρόπο οι διοργανωτές του διαγωνισμού επιχειρούν να καταλάβουν αν στην τάξη πραγματοποιείται η διερευνητική, η προσαρμοστική ή η δασκαλοκεντρική διδασκαλία. Εννέα ερωτήματα αντιστοιχούν στη διερευνητική διδασκαλία, τρία στην προσαρμοστική και τέσσερα στη δασκαλοκεντρική. Σε κάθε ερώτημα οι μαθητές σημειώνουν τη συχνότητα με την οποία πραγματοποιείται αυτό που αναφέρεται στο ερώτημα (σε όλα τα μαθήματα, στα περισσότερα μαθήματα, σε κάποια μαθήματα, ποτέ ή σχεδόν ποτέ). Παραθέτω τα ερωτήματα για να γίνει κατανοητό τι ακριβώς εννοούν με τους συγκεκριμένους όρους οι διοργανωτές του διαγωνισμού Πίζα.
Διερευνητική διδασκαλία:
- Δίνονται ευκαιρίες στους μαθητές να εξηγήσουν τις ιδέες τους
- Οι μαθητές περνούν χρόνο στο εργαστήριο κάνοντας πειράματα
- Οι μαθητές καλούνται να συζητήσουν επιχειρηματολογώντας γύρω από επιστημονικά ερωτήματα
- Οι μαθητές καλούνται να βγάλουν συμπεράσματα από ένα πείραμα που έχουν πραγματοποιήσει
- Ο δάσκαλος εξηγεί πώς μια επιστημονική ιδέα εφαρμόζεται σε διαφορετικά φαινόμενα
- Επιτρέπεται στους μαθητές να σχεδιάσουν τα δικά τους πειράματα
- Πραγματοποιείται συζήτηση στην τάξη για τις έρευνες
- Ο δάσκαλος εξηγεί ξεκάθαρα τη σχέση των επιστημονικών εννοιών
- Οι μαθητές καλούνται να κάνουν μια έρευνα για να ελέγξουν διάφορες ιδέες
Προσαρμοστική διδασκαλία:
- Ο δάσκαλος προσαρμόζει το μάθημα στις ανάγκες και στις γνώσεις της τάξης
- Ο δάσκαλος παρέχει ατομική βοήθεια όταν ένας μαθητής δυσκολεύεται να κατανοήσει ένα θέμα ή μια εργασία
- Ο δάσκαλος αλλάζει τη δομή του μαθήματος σε ένα θέμα όταν οι περισσότεροι μαθητές δυσκολεύονται να το κατανοήσουν
Δασκαλοκεντρική διδασκαλία:
- Ο δάσκαλος εξηγεί τις επιστημονικές ιδέες
- Πραγματοποιούνται συζητήσεις στην ολομέλεια της τάξης με τον δάσκαλο
- Ο δάσκαλος συζητά τις ερωτήσεις των μαθητών
- Ο δάσκαλος παρουσιάζει μια ιδέα
Υπάρχουν πολλοί ορισμοί της διερευνητικής διδασκαλίας. Πιστεύω όμως ότι τα συγκεκριμένα ερωτήματα απεικονίζουν σε σημαντικό βαθμό τι εννοούμε συνήθως με τον συγκεκριμένο όρο. Η προσαρμοστική διδασκαλία μάλλον αντιστοιχεί σε μία μορφή διαφοροποιημένης διδασκαλίας. Τέλος, η δασκαλοκεντρική διδασκαλία μοιάζει αρκετά με την άμεση διδασκαλία.
Με βάση αυτά τα δεδομένα μία ανεξάρτητη ομάδα ερευνητών μελέτησε εάν οι μαθητές οι οποίοι διδάσκονται συνήθως με τη διερευνητική διδασκαλία έχουν υψηλότερες επιδόσεις από τους υπόλοιπους στις φυσικές επιστήμες. Τι φάνηκε; Ότι όσο περισσότερο κυριαρχούν η προσαρμοστική και η δασκαλοκεντρική διδασκαλία τόσο υψηλότερες είναι οι επιδόσεις των μαθητών. Όσο περισσότερο κυριαρχεί η διερευνητική διδασκαλία τόσο χαμηλότερες είναι οι επιδόσεις. Προφανώς, κάποιος μπορεί να πει ότι πρόκειται μόνο για μία έρευνα. Υπομονή, ακολουθούν άλλες δύο αναρτήσεις σύντομα.
Περιορισμοί της έρευνας.
Θα αναφέρω μερικούς. Μπορεί κάποιος να διαβάσει και την αντίστοιχη ενότητα στο άρθρο.
α) Αναφέρεται σε 15χρονους μαθητές. Δε γνωρίζουμε τι ισχύει για το Νηπιαγωγείο, το Δημοτικό, το Λύκειο και το Πανεπιστήμιο.
β) Οι ερευνητές δε μετρούν την ποιότητα της διδασκαλίας αλλά τη συχνότητα. Δε γνωρίζουν δηλαδή αν πρόκειται για πραγματικά καλή διερευνητική διδασκαλία. Γνωρίζουν μόνο πόσο συχνά οι μαθητές διδάσκονται με τον συγκεκριμένο τρόπο.
γ) Στηριζόμαστε σε αναφορές μαθητών. Δεν πρόκειται για παρατηρήσεις, έτσι ώστε να γνωρίζουμε με μεγαλύτερη ακρίβεια αν όντως η διδασκαλία πραγματοποιήθηκε όπως αναφέρουν οι μαθητές.
Σχόλια