Εκτός από όσα ανέφερα πριν από λίγο καιρό για τη διδασκαλία της ανάγνωσης (βλέπε εδώ), εξίσου σημαντική έκφανση της εν λόγω διδασκαλίας αφορά στον εμπλουτισμό του λεξιλογίου των μαθητών. Αποκτά δε ιδιαίτερη σημασία με την εισαγωγή των καινούριων βιβλίων, καθώς το λεξιλόγιό τους κρίνεται ιδιαίτερα δύσκολο για τους μαθητές τόσο της πρωτοβάθμιας όσο και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
Οι συνηθισμένες προσπάθειες διδασκαλίας λεξιλογίου στην Ελλάδα περιστρέφονται γύρω από τη συγγραφή προτάσεων από μέρους των μαθητών με λέξεις που τους δίνει ο εκπαιδευτικός. Ο μαθητής μπορεί να γράψει μία πρόταση για κάθε λέξη ή ένα μικρό κείμενο που θα περιέχει κάποιες ή ακόμα και όλες τις προς διδασκαλία λέξεις.
Πέρα από αυτή τη συνηθισμένη άσκηση, θα ήθελα να κοινοποιήσω και μερικές ακόμα που βρήκα στο έξοχο βιβλίο των Isabel Beck, Margaret McKeown και Linda Kucan “Bringing Words To Life – Robust Vocabulary Instruction” έκδοση του 2002. Παρακάτω παρουσιάζω κάποιες από αυτές:
1. Συμπλήρωσε τα κενά με την κατάλληλη λέξη (διακρίσεις, διατυπώνω, επισφραγίζω, συνεισφέρω, συνυφασμένος, αποσαφηνίζω, δυσφημώ, αναχαιτίζω, επιβιβάζομαι, αποβιβάζομαι).
Α) Δεν μπορώ να πω πως …………………………………………………… στη διοργάνωση του πάρτι.
Β) Ο δάσκαλός μας δε μας ……………………………………………… τον τρόπο βαθμολόγησης του τεστ.
Γ) Οι επιβάτες αρνήθηκαν να …………………………………………… από το αεροπλάνο.
Δ) Ο ελληνικός στρατός δεν κατάφερε να ……………………………………………… τους Γερμανούς.
Ε) Η απόδραση των δύο κρατουμένων ……………………………………… τη χώρα.
ΣΤ) Δε …………………………………………… με ακρίβεια τις σκέψεις σου στο κείμενο που έγραψες.
Ζ) Οι …………………………………… εξαιτίας του χρώματος του δέρματος εξακολουθούν να είναι μεγάλο πρόβλημα για την ανθρωπότητα.
Η) …………………………………………… η συνεργασία της Ελλάδας με την Ιταλία για την κατασκευή του νέου οδικού δικτύου.
Θ) Πάνω από 500 μετανάστες …………………………………… στη Χίο.
Ι) Στη Θράκη ο χορός είναι ………………………………………………… με τη ζωή και τις καθημερινές συνήθειες των κατοίκων.
2. Απαντήστε τις ερωτήσεις αιτιολογώντας την απάντησή σας (διακρίσεις, διατυπώνω, επισφραγίζω, συνεισφέρω, συνυφασμένος, αποσαφηνίζω, δυσφημώ, αναχαιτίζω, επιβιβάζομαι, αποβιβάζομαι).
Α) Ποιες λέξεις ταιριάζουν με τη λέξη «μεταφορικό μέσο»;
Β) Ποιες λέξεις ταιριάζουν με τη λέξη «λαός»;
Γ) Ποιες λέξεις ταιριάζουν με τη λέξη «εργασία»;
Δ) Ποιες λέξεις ταιριάζουν με τη λέξη «διαμαρτυρία»;
Ε) Ποιες λέξεις ταιριάζουν με τη λέξη «εικόνα»;
ΣΤ) Ποιες λέξεις ταιριάζουν με τη φράση «συνθήκη ειρήνης»;
Ζ) Ποιες λέξεις ταιριάζουν με τη λέξη «εχθρός»;
Η) Ποιες λέξεις ταιριάζουν με τη λέξη «θέση»;
Θ) Ποιες λέξεις ταιριάζουν με τη λέξη «λαθρεπιβάτης»;
Ι) Ποιες λέξεις ταιριάζουν με τις λέξεις «Προστασία» και «Περιβάλλον»;
3. Συμπληρώστε τα παρακάτω κενά.
Α) Δυστυχώς στην Ελλάδα οι διακρίσεις…
Β) Δεν συνεισέφερες όσο…
Γ) Δεν μου αποσαφήνισες…
Δ) Αποβιβάστηκαν όλοι…
Ε) Το πρόβλημα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης είναι συνυφασμένο…
ΣΤ) Δεν διατύπωσες με…
Ζ) Επιχείρησαν να αναχαιτίσουν…
Η) Δεν επιβιβαζόταν κανείς αν…
Θ) Η μεταξύ μας συμφωνία επισφραγίστηκε…
Ι) Το ποδόσφαιρο δυσφημίστηκε…
4. Απαντήστε τις ερωτήσεις αιτιολογώντας την απάντησή σας.
Α) Ποια είναι η δική σου συνεισφορά στην οικογένειά σου;
Β) Με τι είναι συνυφασμένο το σχολείο για σένα και γιατί;
Γ) Σε ποιο μεταφορικό μέσο θα ήθελες να επιβιβαστείς και γιατί;
Δ) Σου έχει τύχει ποτέ να σε δυσφημήσουν; Αν ναι περίγραψε το γεγονός. Αν όχι, πώς πιστεύεις πως θα ένιωθες;
Ε) Σε ποιο μέρος της Γης θα ήθελες να σε αποβιβάσει κάποιο μεταφορικό μέσο και γιατί;
ΣΤ) Πώς θα ήθελες να διατυπώνεις τις διαφωνίες που έχεις με το δάσκαλό σου;
Ζ) Γιατί οι διακρίσεις μεταξύ των ανθρώπων πρέπει να αποφεύγονται;
Η) Τι σημαίνει η φράση «τα εχθρικά αεροσκάφη αναχαιτίστηκαν»;
Θ) Πώς μπορούν δύο χώρες να επισφραγίσουν μια συνθήκη ειρήνης;
Ι) Τι θα θέλατε να σας αποσαφηνίσω σχετικά με την εκδρομή;
Οι συγγραφείς στο βιβλίο που προανέφερα θεωρούν πως ασκήσεις σαν τις παραπάνω αρκούν για να εμπλουτίσουν το λεξιλόγιο του μαθητή και δε χρειάζεται να καταφύγουμε στη συγγραφή προτάσεων ή κειμένων, την οποία θεωρούν ως ένα βαθμό και αναποτελεσματική. Όσον αφορά την αγγλική γλώσσα, πιθανότατα έχουν δίκιο. Το πρόβλημα όμως στη γλώσσα μας είναι πως οι λέξεις κλίνονται και πολλές, άγνωστες στα παιδιά μα πολύ σημαντικές, προέρχονται από την αρχαία ελληνική και κλίνονται με τρόπο διαφορετικό από αυτόν που υπαγορεύει το γλωσσικό τους αισθητήριο. Άρα, αν αρκεστούμε στις παραπάνω προτάσεις διδασκαλίας, θα καταλήξουμε τα παιδιά να γνωρίζουν τι σημαίνουν οι λέξεις, αλλά να μην μπορούν να τις χρησιμοποιήσουν σωστά. Επομένως, για να αποφύγουμε τον παραπάνω σκόπελο, κρίνω πως είναι απαραίτητο να βάζουμε τους μαθητές μας να γράφουν κείμενα με αυτές και να απαιτούμε να τις χρησιμοποιούν στον αυθόρμητο λόγο τους τόσο στον προφορικό όσο και στο γραπτό.
Οι συνηθισμένες προσπάθειες διδασκαλίας λεξιλογίου στην Ελλάδα περιστρέφονται γύρω από τη συγγραφή προτάσεων από μέρους των μαθητών με λέξεις που τους δίνει ο εκπαιδευτικός. Ο μαθητής μπορεί να γράψει μία πρόταση για κάθε λέξη ή ένα μικρό κείμενο που θα περιέχει κάποιες ή ακόμα και όλες τις προς διδασκαλία λέξεις.
Πέρα από αυτή τη συνηθισμένη άσκηση, θα ήθελα να κοινοποιήσω και μερικές ακόμα που βρήκα στο έξοχο βιβλίο των Isabel Beck, Margaret McKeown και Linda Kucan “Bringing Words To Life – Robust Vocabulary Instruction” έκδοση του 2002. Παρακάτω παρουσιάζω κάποιες από αυτές:
1. Συμπλήρωσε τα κενά με την κατάλληλη λέξη (διακρίσεις, διατυπώνω, επισφραγίζω, συνεισφέρω, συνυφασμένος, αποσαφηνίζω, δυσφημώ, αναχαιτίζω, επιβιβάζομαι, αποβιβάζομαι).
Α) Δεν μπορώ να πω πως …………………………………………………… στη διοργάνωση του πάρτι.
Β) Ο δάσκαλός μας δε μας ……………………………………………… τον τρόπο βαθμολόγησης του τεστ.
Γ) Οι επιβάτες αρνήθηκαν να …………………………………………… από το αεροπλάνο.
Δ) Ο ελληνικός στρατός δεν κατάφερε να ……………………………………………… τους Γερμανούς.
Ε) Η απόδραση των δύο κρατουμένων ……………………………………… τη χώρα.
ΣΤ) Δε …………………………………………… με ακρίβεια τις σκέψεις σου στο κείμενο που έγραψες.
Ζ) Οι …………………………………… εξαιτίας του χρώματος του δέρματος εξακολουθούν να είναι μεγάλο πρόβλημα για την ανθρωπότητα.
Η) …………………………………………… η συνεργασία της Ελλάδας με την Ιταλία για την κατασκευή του νέου οδικού δικτύου.
Θ) Πάνω από 500 μετανάστες …………………………………… στη Χίο.
Ι) Στη Θράκη ο χορός είναι ………………………………………………… με τη ζωή και τις καθημερινές συνήθειες των κατοίκων.
2. Απαντήστε τις ερωτήσεις αιτιολογώντας την απάντησή σας (διακρίσεις, διατυπώνω, επισφραγίζω, συνεισφέρω, συνυφασμένος, αποσαφηνίζω, δυσφημώ, αναχαιτίζω, επιβιβάζομαι, αποβιβάζομαι).
Α) Ποιες λέξεις ταιριάζουν με τη λέξη «μεταφορικό μέσο»;
Β) Ποιες λέξεις ταιριάζουν με τη λέξη «λαός»;
Γ) Ποιες λέξεις ταιριάζουν με τη λέξη «εργασία»;
Δ) Ποιες λέξεις ταιριάζουν με τη λέξη «διαμαρτυρία»;
Ε) Ποιες λέξεις ταιριάζουν με τη λέξη «εικόνα»;
ΣΤ) Ποιες λέξεις ταιριάζουν με τη φράση «συνθήκη ειρήνης»;
Ζ) Ποιες λέξεις ταιριάζουν με τη λέξη «εχθρός»;
Η) Ποιες λέξεις ταιριάζουν με τη λέξη «θέση»;
Θ) Ποιες λέξεις ταιριάζουν με τη λέξη «λαθρεπιβάτης»;
Ι) Ποιες λέξεις ταιριάζουν με τις λέξεις «Προστασία» και «Περιβάλλον»;
3. Συμπληρώστε τα παρακάτω κενά.
Α) Δυστυχώς στην Ελλάδα οι διακρίσεις…
Β) Δεν συνεισέφερες όσο…
Γ) Δεν μου αποσαφήνισες…
Δ) Αποβιβάστηκαν όλοι…
Ε) Το πρόβλημα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης είναι συνυφασμένο…
ΣΤ) Δεν διατύπωσες με…
Ζ) Επιχείρησαν να αναχαιτίσουν…
Η) Δεν επιβιβαζόταν κανείς αν…
Θ) Η μεταξύ μας συμφωνία επισφραγίστηκε…
Ι) Το ποδόσφαιρο δυσφημίστηκε…
4. Απαντήστε τις ερωτήσεις αιτιολογώντας την απάντησή σας.
Α) Ποια είναι η δική σου συνεισφορά στην οικογένειά σου;
Β) Με τι είναι συνυφασμένο το σχολείο για σένα και γιατί;
Γ) Σε ποιο μεταφορικό μέσο θα ήθελες να επιβιβαστείς και γιατί;
Δ) Σου έχει τύχει ποτέ να σε δυσφημήσουν; Αν ναι περίγραψε το γεγονός. Αν όχι, πώς πιστεύεις πως θα ένιωθες;
Ε) Σε ποιο μέρος της Γης θα ήθελες να σε αποβιβάσει κάποιο μεταφορικό μέσο και γιατί;
ΣΤ) Πώς θα ήθελες να διατυπώνεις τις διαφωνίες που έχεις με το δάσκαλό σου;
Ζ) Γιατί οι διακρίσεις μεταξύ των ανθρώπων πρέπει να αποφεύγονται;
Η) Τι σημαίνει η φράση «τα εχθρικά αεροσκάφη αναχαιτίστηκαν»;
Θ) Πώς μπορούν δύο χώρες να επισφραγίσουν μια συνθήκη ειρήνης;
Ι) Τι θα θέλατε να σας αποσαφηνίσω σχετικά με την εκδρομή;
Οι συγγραφείς στο βιβλίο που προανέφερα θεωρούν πως ασκήσεις σαν τις παραπάνω αρκούν για να εμπλουτίσουν το λεξιλόγιο του μαθητή και δε χρειάζεται να καταφύγουμε στη συγγραφή προτάσεων ή κειμένων, την οποία θεωρούν ως ένα βαθμό και αναποτελεσματική. Όσον αφορά την αγγλική γλώσσα, πιθανότατα έχουν δίκιο. Το πρόβλημα όμως στη γλώσσα μας είναι πως οι λέξεις κλίνονται και πολλές, άγνωστες στα παιδιά μα πολύ σημαντικές, προέρχονται από την αρχαία ελληνική και κλίνονται με τρόπο διαφορετικό από αυτόν που υπαγορεύει το γλωσσικό τους αισθητήριο. Άρα, αν αρκεστούμε στις παραπάνω προτάσεις διδασκαλίας, θα καταλήξουμε τα παιδιά να γνωρίζουν τι σημαίνουν οι λέξεις, αλλά να μην μπορούν να τις χρησιμοποιήσουν σωστά. Επομένως, για να αποφύγουμε τον παραπάνω σκόπελο, κρίνω πως είναι απαραίτητο να βάζουμε τους μαθητές μας να γράφουν κείμενα με αυτές και να απαιτούμε να τις χρησιμοποιούν στον αυθόρμητο λόγο τους τόσο στον προφορικό όσο και στο γραπτό.
Σχόλια