Για να μάθεις δε θες πολλά· χρόνο και κόπο, κι έναν καλό δάσκαλο. Ξέρω ότι η μόδα υπαγορεύει να μιλάμε για διαθεματικότητα, παιχνίδια, πρότζεκτ, νέες τεχνολογίες κ.ά., αλλά μάθηση σημαίνει αλλαγή του εγκεφάλου και ο εγκέφαλος δεν αλλάζει έτσι εύκολα. Θέλει τον χρόνο του, θέλει τον τρόπο του.
Δε λέω ότι αυτά που ακούγονται είναι άχρηστα· λέω ότι είναι το περιτύλιγμα, κόλπα περισσότερο για να κινητοποιήσουμε τους μαθητές. Τα κίνητρα είναι καλά, πολύ καλά για την ακρίβεια, αρκεί να ξέρεις τι να κάνεις με αυτά.
Για να μάθεις πρέπει να εξασκηθείς με τον σωστό τρόπο για μεγάλο χρονικό διάστημα. Μόνο έτσι θα αναπτυχθούν νέες συνάψεις στον εγκέφαλο, θα στερεοποιηθούν οι γνώσεις, θα αυτοματοποιηθούν οι δεξιότητες. Παρακάτω γράφω έξι στρατηγικές μάθησης που αναφέρονται στη βιβλιογραφία.
Πρώτον, η εξάσκηση πρέπει να γίνεται για μεγάλο χρονικό διάστημα και κάθε φορά να εξασκείσαι από λίγο. Κοινώς, δε διαβάζεις όλη την προπαίδεια την Κυριακή· διαβάζεις την προπαίδεια σχεδόν καθημερινά, από λίγο κάθε φορά.
Δεύτερον, δεν εξασκείσαι συνέχεια στον ίδιο τύπο προβλήματος — και εδώ δεν εννοώ μόνο μαθηματικά προβλήματα — αλλά αναμιγνύεις διαφορετικά προβλήματα μεταξύ τους. Π.χ., δε λύνεις ξεχωριστά προβλήματα με ανάλογα ποσά και ξεχωριστά προβλήματα με αντιστρόφως ανάλογα ποσά. Απεναντίας, αναμιγνύεις κάθε φορά προβλήματα με ανάλογα ποσά, αντιστρόφως ανάλογα και άσχετα προβλήματα. Είναι πολύ δυσκολότερο και θα κάνεις περισσότερα λάθη, αλλά αν δεν κουραστείς πώς θα μάθεις; Με αυτόν τον τρόπο θα καταφέρεις να ξεχωρίζεις τα προβλήματα μεταξύ τους και θα εφαρμόζεις τις κατάλληλες τεχνικές για το καθένα.
Τρίτον, κάτι πολύ απλό: το λες απέξω. Δεν ξαναδιαβάζεις σημειώσεις, βιβλία, δεν ξαναβλέπεις διαλέξεις. Το λες απέξω. Απλό και δύσκολο. Αφού το πεις, ελέγχεις τι ξέρεις και τι δεν ξέρεις και πάλι από την αρχή.
Τέταρτον, καλό είναι όταν το λες απέξω να προσθέτεις κι άλλες λεπτομέρειες. Ας πούμε ότι μελετάς στη Φυσική την ορμή και την ταχύτητα. Καλό είναι μόνος σου να τις συγκρίνεις και να βρεις όσο το δυνατόν περισσότερες ομοιότητες και διαφορές. Κι αυτό μπορεί να γίνει παντού, σε κάθε μάθημα.
Πέμπτον, πολύ καλό κόλπο είναι να δημιουργείς συγκεκριμένα παραδείγματα αφηρημένων ιδεών μόνος σου, μιας και σε διευκολύνει να θυμάσαι καλύτερα τις αφηρημένες ιδέες. Προφανώς για να το καταφέρεις πρέπει πρώτα να μελετήσεις συγκεκριμένα παραδείγματα της αφηρημένης έννοιας. Λ.χ., προκειμένου να κατανοήσεις την έννοια της πυκνόητας, αντί για το χιλιοειπωμένο παράδειγμα με το βαμβάκι και το σίδερο, μπορείς να συγκρίνεις 1 κιλό αφρολέξ με 1 κιλό ξύλο και αντιστοίχως 1 λίτρο αφρολέξ με 1 λίτρο ξύλο ή οποιοδήποτε άλλο παράδειγμα σκαρφιστείς μόνος σου.
Έκτον, καλό είναι ό,τι μελετάμε να το αναπαριστούμε οπτικά με κάποιον τρόπο ή έστω να μελετήσουμε υπάρχουσες οπτικές αναπαραστάσεις. Δεν είναι απαραίτητο να φτιάχνεις πάντα εννοιολογικούς χάρτες. Την ίδια δουλειά μπορούν να κάνουν γραφικές παραστάσεις ή εικόνες, όπως φαίνεται από την παρακάτω εικόνα η οποία απεικονίζει τα τρία βασικά χαρακτηριστικά της δημιουργικότητας: την αντιγραφή, τον μετασχηματισμό και τον συνδυασμό.
Όταν διαβάζουμε ή ακούμε διάφορες θεαματικές διδακτικές προτάσεις οφείλουμε να εξετάζουμε αν υπάρχουν τα παραπάνω χαρακτηριστικά. Συνήθως λείπουν. Κρίμα, γιατί είναι σαν να δίνεις στο παιδί ένα όμορφο περιτύλιγμα και να λείπει το δώρο. Ποιο παιδί το θέλει;
ΥΓ
Διασκευή αυτού του άρθρου. Γενικά υπάρχει πολλή βιβλιογραφία αν ακολουθήσετε τους αγγλικούς όρους. Σε ιστολόγιο γράφω, βαρετό είναι να την παραθέσω, αυτό όμως δε σημαίνει ότι δεν πρέπει να μελετηθεί εκτενώς για να κάνουμε καλύτερα τη δουλειά μας.
Σχόλια