Για τις θεωρίες συνωμοσίας

Θυμάμαι, όταν ξέσπασε η πανδημία, πολλοί έλεγαν ότι δε θα έχουν πού να κρυφτούν οι αντιεμβολιαστές. Όχι μόνο δεν κρύφτηκαν, αλλά μας προέκυψε και νέα συνωμοσία: οι μάσκες.

Δεν εξηγείται με απλό τρόπο το φαινόμενο των συνωμοσιολογικών θεωριών. Ούτε είναι δυνατόν στο παρόν κείμενο να αναλυθούν εκτενώς τα αίτια του φαινομένου ή να αντικρουστούν όλα τα επιχειρήματά τους. Εδώ θα καταπιαστώ μόνο με ένα επιχείρημα: το δικαίωμα της ελευθερίας της έκφρασης. 

Είναι το τελευταίο τους καταφύγιο. Όταν κάποιος τους στριμώξει και ξεμείνουν από επιχειρήματα, επικαλούνται το δικαίωμα της ελευθερίας της γνώμης. Υποστηρίζουν ότι έχουν το δικαίωμα να λένε την άποψή τους ακόμα και αν έρχεται σε σύγκρουση με την επιστήμη. Και έχουν δίκιο. Δεν είναι δυνατόν να τους απαγορεύσεις να εκφράζονται. Το θέμα όμως δεν είναι αν έχουν το δικαίωμα, που το έχουν, να πουν τη γνώμη τους· το θέμα είναι αν αξίζει να τη μάθουμε.

Όπως αποδεχόμαστε το δικαίωμα να εκφράζουμε τη γνώμη μας, πρέπει να αποδεχτούμε και το δικαίωμα του άλλου να μην ενδιαφέρεται για αυτήν. Για αυτό που ενδιαφέρεται ο άλλος είναι οι γνώσεις μας. Οι γνώμες, καλώς ή κακώς, δεν έχουν αξία· οι γνώσεις έχουν. Όπως αν χαλάσει ένα αεροπλάνο δε ρωτάμε τον καθένα να μας πει τη γνώμη του, έτσι και για τα υπόλοιπα θέματα όλοι μας έχουμε ανάγκη ανθρώπους που ξέρουν και όχι ανθρώπους που έχουν απόψεις, γιατί είδαν μερικά βίντεο ή διάβασαν λίγα βιβλία παραπάνω από μας. Αυτό μπορούμε να το κάνουμε και εμείς. Αυτό που δεν μπορούμε να κάνουμε είναι να αφιερώσουμε χρόνια από τη ζωή μας για να γίνουμε ειδικοί. 

Προφανώς οι ειδικοί δεν είναι στο απυρόβλητο. Προφανώς και εντός της επιστήμης υπάρχουν διαφωνίες. Προφανώς και η επιστήμη κρίνεται. Είναι μέσα στην ίδια τη φύση της. Αλλά αν επιθυμείς να το κάνεις, ένας είναι ο τρόπος: να γίνεις ειδικός και με τις ευχές όλων μας να τους ξεπεράσεις.