Ναι, αλλά, κύριε, στο γυμνάσιο τα ζητούν παπαγαλία… (ΙIΙ)

Μια από αυτές τις μέρες κατά τη διάρκεια της Γεωγραφίας ένας μαθητής μου μου επισήμανε πως οι άνθρωποι που ζουν στην εύκρατη ζώνη πρέπει να είναι εξυπνότεροι από τους άλλους, αφού έχουν δημιουργήσει τόσα τεχνολογικά επιτεύγματα. Αυτή του η παρατήρηση αποτέλεσε το έναυσμα για μια συζήτηση γύρω από τους λόγους που οδήγησαν τη Δύση να κυριαρχήσει στον υπόλοιπο κόσμο. Παράλληλα, την ίδια μέρα, μια μαθήτριά μου αναρωτήθηκε αν στις τροπικές ζώνες οι άνθρωποι κόβουν τα τροπικά δάση προκειμένου να δημιουργήσουν χωράφια. Άθελά της άγγιξε ένα άλλο μεγάλο θέμα, αυτό της καταστροφής των τροπικών δασών από τα σύγχρονα κράτη.

Σε συμβάντα σαν τα παραπάνω αναφέρεται το δεύτερο απόσπασμα από τον οδηγό του πανεπιστημίου του Harvard που εστιάζεται στο δεύτερο αναγνωστικό στάδιο (δες προηγούμενη ανάρτηση). Συγκεκριμένα, το παρόν κείμενο προτρέπει τους αναγνώστες κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης να σημειώνουν στο περιθώριο του κειμένου τόσο τις σκέψεις που τους δημιουργούνται όσο και πιθανές ερωτήσεις που τους εμφανίζονται ξαφνικά, προκειμένου μαθητικές παρεμβάσεις σαν τις παραπάνω να αποτελούν τον κανόνα και όχι την εξαίρεση.

Πιθανότατα αυτά στους περισσότερους αναγνώστες να φαίνονται αυτονόητα, αλλά αυτό δε σημαίνει πως είναι και για τους μικρούς μαθητές. Τα παιδιά πρέπει να διδαχτούν τόσο να σημειώνουν τις σκέψεις τους όσο και να δημιουργούν ερωτήσεις και να προσπαθούν να τις απαντήσουν κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης. Ο καλύτερος τρόπος διδασκαλίας, για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, είναι να δείξουμε εμείς στα παιδιά την ακριβή διαδικασία. Να ξεκινήσουμε δηλαδή εμείς σε ένα κείμενο να σχηματίζουμε ερωτήσεις και στη συνέχεια να προσπαθούμε να τις απαντήσουμε. Το ίδιο ισχύει και για την καταγραφή των σκέψεών μας στο κείμενο ή για οποιαδήποτε άλλη στρατηγική αναφέρεται στον οδηγό. Οι επιδείξεις αυτές πρέπει να είναι συχνές αλλά με τον καιρό να μειώνονται, για να δίνεται αρκετό χρονικό περιθώριο στους μαθητές ούτως ώστε να εξασκηθούν και αυτοί με τη σειρά τους.


2. Σχολιάζοντας: Συνδιαλέξου με τον εαυτό σου, το συγγραφέα και τις ιδέες που σου παρουσιάζονται.

Σκέψου έντονα από την αρχή μέχρι το τέλος της ανάγνωσης κάθε κειμένου

• Πρώτα απ’ όλα: Πέταξε το φωσφορίζοντα μαρκαδόρο για χάρη ενός στυλό ή ενός μολυβιού. Ο μαρκαδόρος μπορεί στην πραγματικότητα να σε αποσπάσει από τη μάθηση και να εμποδίσει την κατανόηση. Αν και μοιάζει με μια ενεργητική στρατηγική μάθησης, στην πραγματικότητα μπορεί να σε βυθίσει σε μια επικίνδυνη παθητικότητα.

• Γέμισε τα περιθώρια του κειμένου με ΛΕΞΕΙΣ: ιδέες που ξεπηδούν, σημειώσεις για πράγματα που σου φαίνονται σημαντικά, υπενθυμίσεις για το πώς θέματα ενός κειμένου μπορούν να συνδεθούν με συζητήσεις στην τάξη ή θέματα του μαθήματος. Αυτό το είδος της αλληλεπίδρασης κρατά ζωντανό το ΛΟΓΟ που διαβάζεις και τους ΣΚΟΠΟΥΣ που ο δάσκαλός σου έχει στο νου του. Αργότερα στο τρίμηνο, όταν θα ξεφυλλίζεις για ένα τεστ ή μια εργασία, οι λέξεις στα περιθώρια θα σου θυμίσουν πολλά.

• Ανάπτυξε το δικό σου συμβολικό σύστημα: ένας αστερίσκος για μια σημαντική ιδέα, για παράδειγμα, ή η χρήση ενός θαυμαστικού για την έκπληξη, το απαίσιο, το παράξενο… Όπως οι λέξεις στα περιθώριά σου, τα σύμβολά σου μπορούν να σε βοηθήσουν να θυμηθείς ξανά σημαντικές παρατηρήσεις που έκανες παλιότερα. Και θα είναι απαραίτητες όταν θα επιστρέψεις στο κείμενό σου αργότερα στο τρίμηνο, ερευνώντας ένα απόσπασμα, μια ιδέα για ένα θέμα, ή κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας για τις εξετάσεις ή μιας εργασίας.

• Συνήθισε να κάνεις ερωτήσεις – «τι σημαίνει αυτό;», «γιατί αυτός ή αυτή έφτασε σ’ αυτό το συμπέρασμα;», «γιατί η τάξη διαβάζει αυτό το κείμενο;» κ.τ.λ. Σημείωσε τις ερωτήσεις (στα περιθώρια, στην αρχή ή στο τέλος του κειμένου, σε ένα σημειωματάριο ή κάπου αλλού). Θα σου υπενθυμίζουν τις ανολοκλήρωτες εργασίες που ακόμα έχεις με το κείμενο: κάτι να ρωτήσεις κατά τη διάρκεια μιας συζήτησης στην τάξη, ή να το κατανοήσεις μόνος σου, όταν θα έχεις την ευκαιρία να αφομοιώσεις το υλικό καλύτερα, ή όταν θα έχεις διαβάσει περισσότερα.

Σχόλια

Ο χρήστης Vasilis Simeonidis είπε…
Συγχαρητήρια για το μπλόγκ. Ομολογώ ότι δεν το ήξερα! Και είναι τόσο πολλά και ουσιώδη όσα περιέχει.
Στ’ αγαπημένα...
Ο χρήστης Γιάννης Μιχαηλίδης είπε…
Σ' ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια τα οποία ανταποδίδω. Για να είμαι ειλικρινής ούτε εγώ γνώριζα το δικό σου μπλογκ.
Ο χρήστης Vasilis Simeonidis είπε…
Θα τα λέμε.
Για να σχολιάσω τον τίτλο της δημοσίευσης σου: "Ναι, αλλά στο Λύκειο ζητούν παπαγαλία", και "Ναι, αλλά στις πανελλαδικές ζητούν παπαγαλία".

Και ένα ενδιαφέρον άρθρο που περιέχει, ανάμεσα στα άλλα, μια επισήμανση του Μαρωνίτη.
http://pep.uoi.gr/gmavrog/APOMNHMONEYSH.doc
Ο χρήστης Γιάννης Μιχαηλίδης είπε…
Για να σχολιάσω τον τίτλο της δημοσίευσης σου: "Ναι, αλλά στο Λύκειο ζητούν παπαγαλία", και "Ναι, αλλά στις πανελλαδικές ζητούν παπαγαλία"

Δε νομίζω πως είναι επαρκής δικαιολογία η παραπάνω παρατήρηση. Εγώ σαν μαθητής αποστήθισα μόνο στην Γ΄ Λυκείου, ενώ στις μέρες μας ξεκινά από την Γ΄ Δημοτικού. Μάλλον δε γνωρίζουμε με τι να την αντικαταστήσουμε.
Ο χρήστης Vasilis Simeonidis είπε…
Νομίζω ότι είναι ακριβώς αυτό που γράφεις: "δικαιολογία" που εξυπηρετεί πολλούς και πολλά...

Ξέρουμε με τι πρέπει να την αντικαταστήσουμε. Αλλά σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα που λειτουργεί με άξονα μόνο τις εξετάσεις, σε μια κοινωνία όπου η πλειονότητα των κηδεμόνων ενδιαφέρεται για το «φαίνεσθαι» των βαθμών, με μια πολιτεία που δεν τολμά,....
μάλλον ο δάσκαλος που βρίσκεται μέσα στην τάξη πρέπει να ξεπεράσει πολλά εμπόδια και μπορεί να βρεθεί και υπόλογος.
Ο χρήστης Γιάννης Μιχαηλίδης είπε…
Για να είμαι ειλικρινής οφείλουμε να την ξεπεράσουμε. Ας μη γελιόμαστε δε φταίνε οι εξετάσεις αλλά εμείς. Δεν είναι και τόσο δύσκολο να ζητάς από τους μαθητές σου να σου λένε περιληπτικά το νόημα του μαθήματος ή να τους ασκείς στους πλαγιότιτλους για να αναφερθώ στα στοιχειώδη.

Αυτό, ωστόσο, που δεν μπορώ να καταλάβω είναι το γιατί εξακολουθεί να κυριαρχεί η αποστήθιση. Και σήμερα μια μητέρα μαθητή μου μου επανέλαβε πως στο Γυμνάσιο όλοι τα ζητούν παπαγαλία. Αρνούμαι να το πιστέψω. Δεν μπορεί το 2009 όλοι οι καθηγητές των γύρω Γυμνασίων να απαιτούν από τους μαθητές τους να παπαγαλίζουν. Δεν το δέχομαι με τίποτα!
Ο χρήστης Vasilis Simeonidis είπε…
Έχεις δίκιο σε όσα γράφεις. Έχεις δίκιο, μόνο έρχεσαι σε σύγκρουση -και συ- με την κυρίαρχη νοοτροπία και πρακτική. Τα "στοιχειώδη" που γράφεις είναι τα ουσιώδη. Όχι, σίγουρα δεν απαιτούν όλοι οι καθηγητές την αποστήθιση! Ερχόμαστε, αρκετοί και 'μεις, σε σύγκρουση με την κυρίαρχη νοοτροπία και πρακτική. Δηλαδή με την ευκολία!.

Ας μην ενοχοποιούμε ... τόσο τον εαυτό μας! (όσοι μπαίνουμε στις αίθουσες διδασκαλίας).

Δες σε παρακαλώ τι έγραφε και ο Μαρωνίτης το 1988! ως μέλος της ΚΕΓΕ στο http://pep.uoi.gr/gmavrog/APOMNHMONEYSH.doc
ή στο http://www.alfavita.gr/artra/art9_11_08_937.php.
Ο χρήστης marilia είπε…
Τα δικά μου γιατί δε ρωτούν τίποτα; ΤΙΠΟΤΑ όμως! Αυτό το φωσφοριζέ μαρκαδοράκι μου 'ρχεται να το πετάξω έξω! Έχω πει εκατοντάδες φορές για το μολύβι και τις σημειώσεις, βλέπουν τα δικά μου βιβλία χιλιογραμμένα, αλλά δεν ακολουθούν. Ξέρω, θέλει δουλειά. Φέτος έχω καλά παιδιά, αλλά αδιάφορους μαθητές. :(

Την καλησπέρα μου
Ο χρήστης Vasilis Simeonidis είπε…
Νομίζω ότι οι περισσότεροι μαθητές, αργά ή γρήγορα, εγκαταλείπουν με τη φαντασία τους την εκπαίδευση και τα άνοστα ιδεολογήματα που τους σερβίρει. Υπομένουν τις σχολικές ώρες προσπαθώντας να τις χρωματίσουν στα πρότυπα του λάιφ-στάιλ...

Μία πρόταση που αφορά όλους: άλλοθι της αποστήθισης γίνεται η διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας (όχι της γραμματείας από μετάφραση) στο γυμνάσιο. Πρέπει να καταργηθεί!

Η αξία της αρχαίας ελληνικής γραμματείας δεν είναι η γλώσσα της, είναι το περιεχόμενό της.

Θα με ενδιέφεραν οι απόψεις σας στο http://smnds.blogspot.com/. Θα με ενδιέφερε η συνεργασία όσων συμφωνούμε.
Ο χρήστης Γιάννης Μιχαηλίδης είπε…
marilia,

βρες τι σου αρέσει πιο πολύ στον οδηγό και δούλεψε μόνο αυτό. Λόγου χάρη μπορείς να δουλέψεις μόνο τις ερωτήσεις για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Εξίσου σημαντικό είναι να φτιάχνεις εσύ κάθε φορά ερωτήσεις και μετά να αφήνεις τους μαθητές σου να κάνουν το ίδιο.

Πιθανότατα τα παιδιά θα δυσανασχετήσουν στην αρχή, επειδή η παπαγαλία, μεταξύ άλλων, ευνοεί και την τεμπελιά. Υπομονή και όλα διορθώνονται