Στο βιβλίο Powerful Teaching: Unleash the Science of Learning, που το έμαθα από τον Γιώργο Παναγιωτακόπουλο, αναλύονται τέσσερις διδακτικές πρακτικές πολύ γνωστές στη Γνωστική Ψυχολογία, άγνωστες στην Ελλάδα: ανάσυρση, κατανεμημένη εξάσκηση, μεικτή εξάσκηση, μεταγνωστική ανατροφοδότηση. Είναι απλές, έχουν μηδενικό οικονομικό κόστος και προσαρμόζονται εύκολα στον τρόπο με τον οποίο διδάσκεις.
Η πρώτη, η ανάσυρση, είναι η ανάκληση πληροφοριών από τη μνήμη. Η κεντρική ιδέα είναι:
Δίνε συχνά ευκαιρίες στους μαθητές να ανακαλούν τις γνώσεις τους
Έτσι τις διατηρούν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από το να ξαναδιαβάζουν το κείμενο ή να φτιάχνουν εννοιολογικό χάρτη. Στο βιβλίο αναφέρονται διάφοροι τρόποι εφαρμογής. Μπορείς, π.χ., να σταματήσεις το μάθημα κάποια στιγμή και:
- να ζητήσεις από τους μαθητές να γράψουν ό,τι θυμούνται,
- να ζητήσεις να γράψουν δύο πράγματα που έμαθαν,
- να τους κάνεις ερωτήσεις και να απαντήσουν.
Όποια μέθοδο και να ακολουθήσεις, το σημαντικό είναι οι μαθητές να μη βαθμολογούνται, να ανατροφοδοτούνται και να απαντήσουν όλοι. Το τελευταίο μπορείς να το πετύχεις βάζοντάς τους:
- να απαντήσουν εν χορώ,
- να γράψουν την απάντηση,
- να σκεφτούν μόνοι τους, να πουν στον διπλανό τους ό,τι σκέφτηκαν και στο τέλος κάποιοι να τα πουν και στην τάξη.
Ο χρόνος απάντησης μπορεί να είναι ένα λεπτό ή μεγαλύτερος. Οι ερωτήσεις μπορούν να είναι μία ή περισσότερες· ανοιχτού τύπου, σύντομης ανάπτυξης, πολλαπλής επιλογής· απλές (Πότε έγινε η άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς;) ή πολύπλοκες (Να συγκρίνετε τις δύο αλώσεις της Κωνσταντινούπολης). Τίθενται στην αρχή, στη μέση και ιδανικά στο τέλος. Το σημαντικότερο είναι ότι πρόκειται για μέθοδο διδασκαλίας και όχι αξιολόγησης. Το μυστικό είναι να δυσκολευτούν οι μαθητές, να μη βρίσκουν εύκολα την απάντηση.
Κάποιοι θα αρνηθούν την αξία της συγκεκριμένης πρότασης, καθώς πιστεύουν ότι σήμερα δε χρειάζονται γνώσεις. Αν κάτι το αγνοείς, το αναζητάς. Αυτό είναι λάθος. Το βάθος, η οργάνωση των γνώσεων και όχι η ικανότητα αναζήτησης αποτελούν τη βασική διαφορά έμπειρων από αρχάριους (σελ. 31-50). Το πόσο πολύ μας επηρεάζουν οι γνώσεις φαίνεται με απλά παραδείγματα. Aν χάσουμε όλες μας τις γνώσεις δε θα είμαστε ικανοί ούτε να περπατήσουμε με ασφάλεια στην πόλη. Δε θα γνωρίζουμε πού να βαδίζουμε, δε θα ξέρουμε τους κινδύνους που υπάρχουν. Φανταστείτε να είμαστε με το κινητό στο χέρι και να αναζητούμε όλες αυτές τις πληροφορίες. Όσες περισσότερες γνώσεις έχουμε τόσο ικανότεροι είμαστε. Το διαδίκτυο δεν καταργεί τις γνώσεις· το διαδίκτυο μας παρέχει τη δυνατότητα να αποκτήσουμε περισσότερες από οποιαδήποτε άλλη στιγμή στην ιστορία.
Ένα σημείο που λείπει από το βιβλίο είναι τι κάνεις με μαθητές που, παρ’ όλη τη συστηματική εξάσκηση στην τάξη, αδυνατούν να ανασύρουν πληροφορίες. Πριν θεωρήσουμε ότι δε διαβάζουν, δεν προσέχουν ή έχουν προβλήματα μνήμης, πρέπει να ελέγξουμε αν η δυσκολία οφείλεται σε γλωσσικά ελλείμματα. Αν δηλαδή δεν απαντούν, όχι επειδή δεν ξέρουν, αλλά επειδή δεν μπορούν να μιλήσουν με ευχέρεια. Υπάρχουν δύο απλοί τρόποι να το κάνεις. Πρώτον, μετατρέπεις την ερώτηση ανοιχτού τύπου σε πολλαπλής επιλογής. Αν έχουν διαβάσει θα απαντήσουν. Δεύτερον, δείχνεις εικόνες και λένε τι βλέπουν. Όποιος μιλάει μονολεκτικά, δυσκολεύεται να μιλήσει, αρνείται να μιλήσει ή δεν ολοκληρώνει μία πρόταση, πιθανόν να έχει γλωσσικό πρόβλημα και να πρέπει να παραπεμφθεί στο ΚΕΣΥ. Μολαταύτα, μπορείς να δίνεις ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής για να ωφεληθεί από τη συγκεκριμένη πρακτική. Ακόμα και αν τελικά ο μαθητής έχει προβλήματα μνήμης, η διαρκής εξάσκηση θα τον βοηθήσει.
- Η δεύτερη πρακτική αναλύεται εδώ: Κατανεμημένη εξάσκηση.
- Η τρίτη πρακτική αναλύεται εδώ: Μεικτή εξάσκηση.
- Η τέταρτη πρακτική αναλύεται εδώ: Μεταγνωστική ανατροφοδότηση
Σχόλια