Φαίνεται, με κάποια ερωτηματικά, ότι σιγά σιγά καθαρίζουμε με τη Χρυσή Αυγή. Αυτό δε σημαίνει πως καθαρίζουμε και με τον φασισμό. Αυτό είναι δουλειά της εκπαίδευσης και όχι της αστυνομίας. Χιλιοειπωμένο κλισέ και όταν γράφεις πρέπει να τα αποφεύγεις. Έτσι κι εγώ δε θα το αναφέρω άλλο. Θα πω μόνο πως με την παρούσα ανάρτηση θα προσπαθήσω να παρουσιάσω κάποιες πολύ συγκεκριμένες προτάσεις καταπολέμησης του φασισμού στο σχολείο.
Είχα γράψει και παλιότερα για το ίδιο θέμα. Τότε είχα επικεντρωθεί στη στρατιωτική πειθαρχία. Τώρα θα επικεντρωθώ στη βία και στον ανορθολογισμό. Δε με ενδιαφέρει η σχέση τους. Η προσωπική μου γνώμη είναι ότι υπάρχει μια θετική ανάδραση ανάμεσά τους. Ενισχύει το ένα χαρακτηριστικό το άλλο και αντιστρόφως. Το κεντρικό σημείο όμως είναι ότι η εκπαίδευση οφείλει να ασχοληθεί και με τα δυο.
Υπάρχουν δύο τρόποι για να το πετύχει. Ο πρώτος είναι έμμεσος. Αναφέρομαι στον τρόπο διδασκαλίας. Η διδασκαλία οφείλει να δημιουργεί στο σχολείο τις προϋποθέσεις ώστε τα παιδιά να διαφωνήσουν μεταξύ τους. Στη συνέχεια να καλούνται να επιλύσουν αυτή τη διαφωνία με ειρηνικό τρόπο, αξιοποιώντας τον ορθό λόγο. Η διδακτική μέθοδος που δημιουργεί αυτές τις συνθήκες είναι η ανακαλυπτική. Φυσικά, δεν υπονοώ ότι τα πάντα πρέπει να τα διδάξουμε με τη συγκεκριμένη μέθοδο· υποστηρίζω όμως ότι οφείλουμε να τη χρησιμοποιούμε, όποτε μπορούμε, καθώς τα οφέλη της επεκτείνονται πέρα από την απλή σχολική επίδοση. Μας αναγκάζει να προσέξουμε και άλλα πράγματα, να διδάξουμε στοιχεία που, αν ακολουθήσουμε άλλη διδακτική μέθοδο, μπορεί να μας διαφύγουν. Τονίζω πως, όταν γράφω ανακαλυπτική διδασκαλία, εννοώ οτιδήποτε αναγκάζει τα παιδιά να σκεφτούν πάνω σε ένα ερώτημα, πρόβλημα, απορία και έχει ως αποτέλεσμα να προκύπτουν ποικίλες απαντήσεις, οι οποίες με τη σειρά τους προκαλούν γόνιμο διάλογο στην τάξη. Με αυτόν τον τρόπο οι μαθητές θα εθιστούν κυριολεκτικά στον ορθολογισμό και στον διάλογο.
Ο δεύτερος τρόπος είναι άμεσος. Κατά τη προσωπική μου γνώμη, το σχολείο οφείλει να διδάσκει τα ανθρώπινα δικαιώματα με συστηματικότερο τρόπο από ό,τι σήμερα. Κι εμείς οι εκπαιδευτικοί πρέπει να συνειδητοποιήσουμε την αξία τους, τον ζωτικό ρόλο που έχουν στη Δημοκρατία. Υπάρχει εκπαιδευτικό υλικό τόσο στη Διεθνή Αμνηστία όσο και στη Νεολαία για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, αν θέλουμε να ξεφύγουμε από τα τετριμμένα. Τα παιδιά πρέπει να μάθουν ποια είναι τα ανθρώπινα δικαιώματα, να τα ενστερνιστούν ως αξίες ζωής, να συνειδητοποιήσουν ότι είναι υπεύθυνα για τη διαφύλαξή τους, να αναλάβουν ενεργό ρόλο στην προστασία τους. Ρόλο εδώ φυσικά θα παίξει και το παράδειγμα του δασκάλου και του σχολείου ως σύνολο. Τι εικόνα δίνουμε στα παιδιά όταν παρατάμε τους αδύναμους μαθητές στην τύχη τους; Τι εικόνα δίνουμε στα παιδιά όταν δεν ασχολούμαστε με το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού; Όταν εμείς οι ίδιοι ανεχόμαστε την παραβίαση των ανθρώπινων δικαιωμάτων; Όταν εμείς οι ίδιοι τα παραβιάζουμε;
Τέλος, εκτός από το παράδειγμα των εκπαιδευτικών, τα παιδιά πρέπει να αναλάβουν ενεργό ρόλο στην προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Για παράδειγμα, να στείλουν μερικές επιστολές διαμαρτυρίας σε χώρες του εξωτερικού για θέματα παραβίασής τους. Είναι σημαντικό να καταλάβουν ότι μπορούν και πρέπει να τα διαφυλάττουν. Να καταλάβουν ότι δεν τους τα χαρίζει κανείς, αλλά ότι τα κατακτούν κάθε μέρα με τις πράξεις τους. Γιατί θα έρθει κάποτε η ώρα να τα υπερασπιστούν. Και τότε θα πρέπει να είναι έτοιμα...
Είχα γράψει και παλιότερα για το ίδιο θέμα. Τότε είχα επικεντρωθεί στη στρατιωτική πειθαρχία. Τώρα θα επικεντρωθώ στη βία και στον ανορθολογισμό. Δε με ενδιαφέρει η σχέση τους. Η προσωπική μου γνώμη είναι ότι υπάρχει μια θετική ανάδραση ανάμεσά τους. Ενισχύει το ένα χαρακτηριστικό το άλλο και αντιστρόφως. Το κεντρικό σημείο όμως είναι ότι η εκπαίδευση οφείλει να ασχοληθεί και με τα δυο.
Υπάρχουν δύο τρόποι για να το πετύχει. Ο πρώτος είναι έμμεσος. Αναφέρομαι στον τρόπο διδασκαλίας. Η διδασκαλία οφείλει να δημιουργεί στο σχολείο τις προϋποθέσεις ώστε τα παιδιά να διαφωνήσουν μεταξύ τους. Στη συνέχεια να καλούνται να επιλύσουν αυτή τη διαφωνία με ειρηνικό τρόπο, αξιοποιώντας τον ορθό λόγο. Η διδακτική μέθοδος που δημιουργεί αυτές τις συνθήκες είναι η ανακαλυπτική. Φυσικά, δεν υπονοώ ότι τα πάντα πρέπει να τα διδάξουμε με τη συγκεκριμένη μέθοδο· υποστηρίζω όμως ότι οφείλουμε να τη χρησιμοποιούμε, όποτε μπορούμε, καθώς τα οφέλη της επεκτείνονται πέρα από την απλή σχολική επίδοση. Μας αναγκάζει να προσέξουμε και άλλα πράγματα, να διδάξουμε στοιχεία που, αν ακολουθήσουμε άλλη διδακτική μέθοδο, μπορεί να μας διαφύγουν. Τονίζω πως, όταν γράφω ανακαλυπτική διδασκαλία, εννοώ οτιδήποτε αναγκάζει τα παιδιά να σκεφτούν πάνω σε ένα ερώτημα, πρόβλημα, απορία και έχει ως αποτέλεσμα να προκύπτουν ποικίλες απαντήσεις, οι οποίες με τη σειρά τους προκαλούν γόνιμο διάλογο στην τάξη. Με αυτόν τον τρόπο οι μαθητές θα εθιστούν κυριολεκτικά στον ορθολογισμό και στον διάλογο.
Ο δεύτερος τρόπος είναι άμεσος. Κατά τη προσωπική μου γνώμη, το σχολείο οφείλει να διδάσκει τα ανθρώπινα δικαιώματα με συστηματικότερο τρόπο από ό,τι σήμερα. Κι εμείς οι εκπαιδευτικοί πρέπει να συνειδητοποιήσουμε την αξία τους, τον ζωτικό ρόλο που έχουν στη Δημοκρατία. Υπάρχει εκπαιδευτικό υλικό τόσο στη Διεθνή Αμνηστία όσο και στη Νεολαία για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, αν θέλουμε να ξεφύγουμε από τα τετριμμένα. Τα παιδιά πρέπει να μάθουν ποια είναι τα ανθρώπινα δικαιώματα, να τα ενστερνιστούν ως αξίες ζωής, να συνειδητοποιήσουν ότι είναι υπεύθυνα για τη διαφύλαξή τους, να αναλάβουν ενεργό ρόλο στην προστασία τους. Ρόλο εδώ φυσικά θα παίξει και το παράδειγμα του δασκάλου και του σχολείου ως σύνολο. Τι εικόνα δίνουμε στα παιδιά όταν παρατάμε τους αδύναμους μαθητές στην τύχη τους; Τι εικόνα δίνουμε στα παιδιά όταν δεν ασχολούμαστε με το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού; Όταν εμείς οι ίδιοι ανεχόμαστε την παραβίαση των ανθρώπινων δικαιωμάτων; Όταν εμείς οι ίδιοι τα παραβιάζουμε;
Τέλος, εκτός από το παράδειγμα των εκπαιδευτικών, τα παιδιά πρέπει να αναλάβουν ενεργό ρόλο στην προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Για παράδειγμα, να στείλουν μερικές επιστολές διαμαρτυρίας σε χώρες του εξωτερικού για θέματα παραβίασής τους. Είναι σημαντικό να καταλάβουν ότι μπορούν και πρέπει να τα διαφυλάττουν. Να καταλάβουν ότι δεν τους τα χαρίζει κανείς, αλλά ότι τα κατακτούν κάθε μέρα με τις πράξεις τους. Γιατί θα έρθει κάποτε η ώρα να τα υπερασπιστούν. Και τότε θα πρέπει να είναι έτοιμα...
Σχόλια